Tıp Bayramı, 1. Dünya Savaşı’nın sonunda, İstanbul’un işgal altında olduğu 1919 yılına dayanan ve tıp öğrencilerinin yabancı işgal güçlerine karşı bir tepkisi olarak ortaya çıkan bir kutlamadır. Bu anlamlı gün, zamanla “Sağlık Haftası” olarak anılmaya başlamış ve modern tıp eğitiminin başlangıcı olarak kabul edilen 14 Mart tarihini de içine alacak şekilde kutlanmaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu’nun en yenilikçi padişahlarından biri olarak bilinen Sultan II. Mahmut döneminde, Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi’nin katkılarıyla 14 Mart 1827’de İstanbul Şehzadebaşı’nda “Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Amire” adlı Askeri Tıp Okulu açılmıştır. Bu tarih, modern tıp eğitiminin başlangıcı olarak kabul edilir.

Aralık 1918’de, Haydarpaşa’daki Tıbbiye binası İngiliz askerleri tarafından işgal edildi ve beş yıl sürecek bir işgal dönemi başladı. Öğrenciler, yatakhanelerini İngiliz askerlerine bırakmak zorunda kaldı ve çatı katındaki bölümlere yerleştirildi. Zor şartlar altında eğitimlerine devam etmeye çalışan tıbbiyeliler, özgürlük mücadelesinin simgesi haline geldi. Özellikle Kurtuluş Savaşı ve Çanakkale Savaşı sırasında gösterdikleri kahramanlıklar, tarihe altın harflerle yazıldı. 1915 yılında, Haydarpaşa Tıp Fakültesi’nin birinci sınıf öğrencilerinin tamamı gönüllü olarak cepheye gitmiş ve tamamı şehit düşmüştür. Bu nedenle 1921 yılında Tıbbiye hiç mezun verememiştir.

1919 yılının 14 Mart’ında, tıbbiyeliler ilk Tıp Bayramı’nı kutladılar. İşgal altındaki İstanbul’da, Kadıköy’de bir salonda coşkulu bir tören düzenleyerek bu kutlamayı gerçekleştirdiler. Yanlarında Dr. Fevzi Paşa, Dr. Besim Ömer Paşa ve Dr. Akil Muhtar Özden gibi önemli isimler de vardı.

Türkiye’de 14 Mart, modern tıp eğitiminin başlangıcı ve işgalci güçlere karşı bir başkaldırı olarak kutlanırken, dünyada farklı tarihlerde benzer kutlamalar yapılmaktadır. Örneğin, ABD’de 30 Mart, genel anestezinin ilk defa kullanıldığı gün olarak, Hindistan’da ise 1 Temmuz, ünlü Doktor Bindhan Chandra Roy’un doğum ve ölüm yıldönümü olarak “Doktorlar Günü” kutlanır.

14 Mart ve onu takip eden hafta boyunca, hekimler ve diğer sağlık çalışanlarının sorunları ele alınarak çeşitli etkinlikler, toplantılar ve sempozyumlar düzenlenir.

Bu yıl da 14 Mart’ta, Tıp Bayramı coşkuyla kutlanacak ve sağlık çalışanlarının insanlık için yaptığı değerli katkılar bir kez daha hatırlanacaktır.

Prof. Dr. İbrahim BAŞAĞAOĞLU

İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fak. E. Öğretim Üyesi

Türk Tıp Tarihi Kurumu Eski Başkanı