Her gün yüzlerce insanla karşılaşıyoruz. Kimileriyle selamlaşıyor, kimileriyle sohbet ediyor, kimilerine ise sadece gülümsüyoruz.
Bazen aynı asansörde yolculuk ediyor, bazen kalabalık bir otobüste yan yana oturuyoruz.
Hayat adını verdiğimiz bu büyük sahnede, sürekli bir etkileşim hâlindeyiz. İşte bu etkileşimlerin sorunsuz sürmesini sağlayan, görünmez ama hissedilen bir sistem var: Görgü kuralları.
Görgü Kuralları Neden Önemli?
Görgü kuralları, insan ilişkilerinin trafik ışıkları gibidir. Kimin ne zaman duracağını, kimin önce geçeceğini, nerede yavaşlayıp nerede dikkatli olunacağını belirler.
Bu kurallar olmasaydı, tıpkı sinyalsiz bir kavşakta yaşanacak karmaşa gibi, sosyal hayat da bir kaosa dönüşürdü.
Görgü kuralları, bir toplumun yazılı olmayan ancak herkes tarafından bilinen ve beklenen davranış biçimlerini ifade eder. Bu kurallar sayesinde insanlar, birbirlerine karşı daha saygılı, düşünceli ve özenli davranır.
Kısacası görgü kuralları; başkasının hakkına, zamanına, duygularına ve mahremiyetine gösterilen saygının adıdır.
Toplumda huzurlu bir yaşam istiyorsak, birbirimizi anlamak ve saygı göstermek zorundayız.
Görgü kuralları tam da bu noktada devreye girer; yanlış anlamaları, iletişim kazalarını, çatışmaları ve kırgınlıkları önler.
Özellikle farklı kültürlerden, yaşlardan ve eğitim düzeylerinden gelen bireylerin bir arada uyum içinde yaşaması ancak bu ortak sosyal dil sayesinde mümkün olabilir.
Her Ortamın Kendi Görgüsü Vardır
Görgü kuralları sabit değildir, bulunduğumuz ortama göre şekil alır. Aile içinde, arkadaş ortamında, iş yerinde ya da resmî bir toplantıda sergilenecek davranışlar birbirinden farklıdır.
Evde rahatça espri yaptığınız bir konuyu, ofiste gündeme getirmek uygun olmayabilir. Toplu taşıma araçlarında yüksek sesle konuşmamak bir saygı göstergesiyken, tiyatroda sessiz kalmak bir başka nezaket kuralıdır.
Aynı şekilde, dijital dünya da artık yeni görgü kurallarını beraberinde getirdi. WhatsApp grubuna sabahın beşinde mesaj atmak, sosyal medyada kişisel bir meseleyi alenen tartışmak ya da birine cevap vermemek…
Bunların hepsi, modern çağın dijital görgü sınavlarıdır.
Kültürün Temel Taşı: Nezaket
Her zaman söylediğimiz gibi nezaket, görgü kurallarının en temel taşıdır.
Basit bir "teşekkür ederim", "lütfen" ya da "özür dilerim" cümlesi bile insan ilişkilerinde büyük kapılar açar.
Bu küçük kelimeler, karşı tarafın değerli hissetmesini sağlar ve samimi bir iletişim zemini oluşturur.
Bazen sadece göz teması kurmak, karşımızdakine içten bir tebessümle yaklaşmak bile yeterlidir.
Özellikle günümüzün hızlı ve yoğun temposunda, nezaketli davranışlar âdeta bir nefes alma alanı yaratır. Çünkü insanlar, saygı gördükleri ve değer verildikleri ortamlarda daha huzurlu ve üretken olur.
Görgü Kuralları Öğrenilmez mi, Öğretilir mi?
Toplum olarak bu konuda önemli bir sorumluluğumuz var: Görgü kuralları, sadece bireysel bir tercih değil, aynı zamanda sosyal bir sorumluluktur.
Çocuklarımızı yalnızca akademik başarıya değil, aynı zamanda iyi bir insan olmaya teşvik etmeliyiz. Bir çocuğa yolda yürürken yaşlı birine yol vermeyi, sofrada telefonu bir kenara bırakmayı ya da bir başkasının sözünü kesmeden dinlemeyi öğretmek, ona ömür boyu kullanacağı bir yaşam pusulası kazandırmaktır.
Bu konuda en büyük örnekliği ise yetişkinler göstermelidir. Çünkü görgü kuralları, kitaplardan çok davranışlarla öğrenilir.
Bir çocuğun gözünde, anne-babasının ya da öğretmeninin davranışı, en etkili öğretidir.
Sonuç olarak; görgü kuralları, medeni toplumların temelini oluşturur.
Toplumsal hayatın sağlıklı şekilde işlemesi için görgü kurallarına her zamankinden daha çok ihtiyacımız var.
Trafikte kuralsızlık ne kadar tehlikeliyse, insan ilişkilerinde görgüden yoksun olmak da o kadar risklidir.
Kırılan kalplerin, bozulan dostlukların, kopan bağların çoğu, aslında küçük bir saygı eksikliğinden, düşüncesizce söylenmiş bir sözden ya da yapılmayan bir nezaket jestinden kaynaklanır.
Bu yüzden diyoruz ki, görgü kuralları bir zorunluluk değil, bir insanlık zarafetidir.
Toplum olarak daha uyumlu, daha saygılı ve daha huzurlu bir yaşam istiyorsak, önce kendi davranışlarımızla bu zarafeti yaymalıyız. Biraz nezaket, biraz saygı yeter aslında.
Küçük Bir Anı
Geçen kıştı. Soğuk bir sabah, metroya zar zor yetiştim. İçerisi kalabalıktı, insanlar âdeta yorgun gibiydi, kimse kimseye bakmıyordu, çoğunun gözleri yumuktu. Ya da uyuyor gibi yapıyorlardı.
Yanımda yaşlı bir teyze vardı, ayakta durmakta zorlanıyordu. Oturanların bir kısmı ise telefonlarına gömülmüştü.
Derken, üniversite öğrencisi olduğunu tahmin ettiğim bir genç ayağa kalktı. “Buyurun teyze,” dedi.
O kadar doğal ve içten söyledi ki, teyzenin gözleri doldu. “Teşekkür ederim evladım, Allah senden razı olsun,” dedi.
Genç sadece gülümsedi, kulaklığını taktı ve ayakta yoluna devam etti.
O an çok etkilenmiştim.
Yaşlı teyzeye yer veren genç büyük bir şey yapmadı aslında. Ama oradaki herkesin içine bir sessizlik çöktü, sanki herkes kendini sorguladı.
O küçücük saygı ve nezaket hareketi, bir anda havayı değiştirmişti.
Ben o gün şunu düşündüm: Görgü kuralları sadece bir davranış değil, insanlığın aynası.
Ve o ayna, bazen bir otobüs koltuğunda parlıyor.
