Sinop’ta Türk Mutfağı Haftası kapsamında, Valilik koordinesinde Uğur Mumcu Meydanı’nda düzenlenen “Yöresel Lezzetler ve Coğrafi İşaretli Ürünler Tanıtım ve Tadım Etkinliği”, vatandaşlardan yoğun ilgi gördü.

Biliyorsunuz; Sinop mutfağı, Karadeniz’in bereketli doğası ve yüzyıllar boyunca şekillenen çok kültürlü yapısıyla öne çıkan, kendine has lezzetler barındıran zengin bir mutfaktır.

Hamur işlerinden balık yemeklerine, etli dolmalardan tatlılara kadar geniş bir yelpazeye sahiptir.

Bu mutfakta, bazen en sade görünen yemekler bile derin anlamlar taşır.

İşte bu sade ama vazgeçilmez lezzetlerden biri de Sinop usulü menemen'dir.

Yaz mevsimi geldiğinde mutfaklar sadeleşir; ağır yemeklerin yerini pratik, hafif ve lezzetli seçenekler alır. Bu seçeneklerin başında ise menemen yemeği gelir.

Herkesin çocukluğunda bir yaz sabahı kahvaltısında gördüğü, öğlen acıkınca çabucak hazırladığı, akşam vakti keyifle sofraya koyduğu bir yemektir.

Bu basit görünen yemeğin bile yıllardır süren tartışmalara konu olduğunu bilmeyen yok.

Yumurtası karıştırılır mı yoksa bütün mü bırakılır? İnce doğranmış yeşil biber tamam da, içine soğan konur mu, konmaz mı? Kıymalı yapılır mı, yapılırsa menemen mi olur yoksa başka bir yemek mi sayılır?

Bu tartışmalar sosyal medyadan televizyon programlarına, hatta meclis kürsüsüne kadar taşındı.

Herkes kendi tarifinin “doğru” olduğunu savundu, ancak ortak bir noktada buluşmak pek mümkün olmadı.

Son dönemde ise tartışmalar farklı bir yöne evrildi: Menemen hangi yöreye aittir?

Menemen: Sadece Bir İlçenin Değil, Tüm Ülkenin Yemeği

Adını Ege Bölgesi’ndeki Menemen ilçesinden aldığı söylenen bu yemek, günümüzde Anadolu’nun dört bir yanında farklı şekillerde hazırlanıyor.

Ege'de bol zeytinyağı kullanılırken, İç Anadolu’da daha yoğun kıvamlı ve hatta kıymalı versiyonları tercih ediliyor.

Doğu Anadolu’da biberin yerini zaman zaman isot alırken, Marmara Bölgesi’nde pazar kahvaltılarının vazgeçilmezi oluyor.

Menemen ilçesi, hatırladığım kadarıyla 2021 yılında yemeğe coğrafi işaret almak için başvuru yaptı. 2025 yılında da Türk Patent ve Marka Kurumu'ndan (TÜRKPATENT) coğrafi işaret tescili aldı.

Menemen ilçesinin bu sahiplenme çabası elbette doğal. Ancak Sinop’tan Gaziantep’e kadar her mutfakta benimsenmiş, yörelere göre şekillenmiş bir yemek olan menemen, artık yalnızca bir yörenin değil, tüm ülkenin ortak değeri haline gelmiştir.

Sinop Usulü Menemen: Sadeliğin Lezzeti

Yaz aylarında Sinop’ta menemen, sofraların vazgeçilmezi olur. Deniz kenarında, hafif rüzgârlı bir sabah, fırından yeni çıkmış köy ekmeğiyle birlikte sunulan menemen, sade ama doyurucu bir öğün sunar.

Sinop usulü menemen genellikle şu şekilde hazırlanır:

Bol miktarda taze ince kabuklu, bol sulu Boyabat Gazidere domatesi, ince doğranmış yeşil biber, az miktarda soğan ile hazırlanır.

Soğan, Sinop’ta tartışma konusu değildir; “Her yemeğe biraz soğan lezzet katar” düşüncesi hâkimdir.

Ardından ezilmiş sarımsak ve az miktarda zeytinyağıyla kavrulmuş karışım hazırlanır.

Yumurtalar çoğunlukla karıştırılarak eklenir ve kıvamlı hale gelene dek pişirilir.

Peynir ya da kıyma eklenmez; bu, sade menemenin doğasına aykırı bulunur.

Yanında ise olmazsa olmaz: Taze demlenmiş çay.

Coğrafi İşaret Tartışmaları: Yemeklerin Tescili

Son yıllarda Türk mutfağındaki birçok geleneksel yemek gibi menemen de coğrafi işaret sürecine girdi; tescillendi de. Bu tescil, hem kültürel mirasın korunması hem de yerel ürünlerin ekonomik değer kazanması açısından büyük önem taşıyor.

Önceki yazılarımızda bu konulara değindiğimizi okurlarımızdan hatırlayanlar olacaktır

Menemen ilçesi tescil belgesi alsa da burada bir çelişki ortaya çıkıyor:

Menemen o kadar yaygın, o kadar evrilmiş ve benimsenmiş bir yemek ki, onu sadece tek bir ilçeye ait saymak bu kültürel zenginliğe haksızlık olur sanırım. Belki de menemenin tescili, bir ilçenin değil, bir halkın ortak mutfak mirası olarak değerlendirilmelidir.

Yemeklerin Aidiyeti Değil, Birliği Önemli

Menemen örneği bize gösteriyor ki, mutfak yalnızca karnımızı doyurduğumuz bir yer değil; aynı zamanda aidiyet, kimlik ve birlik alanıdır.

Farklı şehirlerde farklı tariflerle yapılan bir yemek, aslında o şehirlerin birbiriyle olan kültürel bağlarını da yansıtır.

Elbette menemenin nasıl yapılacağı üzerine tartışmak keyiflidir. Lakin esas mesele, o yemeği birlikte sofraya koyup paylaşabilmektir.

Bu yaz Sinop’ta deniz kenarında bir menemen yeme şansı bulursanız, bir an durup düşünün: Belki de bu yemek yalnızca domates, biber ve yumurtadan ibaret değildir.

Aynı zamanda yıllardır süren bir kültürün, birliğin ve çeşitliliğin sembolüdür.

Afiyetle...