“Zor zamanlar güçlü insanlar doğurur.
Güçlü insanlar iyi zamanlar kurar.
İyi zamanlar zayıf insanlar yetiştirir.
Zayıf insanlar ise zor zamanlara sebep olur.”
Bu dört cümle, sadece bir döngüden bahsetmez. Aynı zamanda medeniyetlerin doğuşunu, yükselişini, çözülüşünü ve yeniden dirilişini de anlatır. Zamanın imtihanı, insanın cevabında gizlidir. Ve medeniyet dediğimiz büyük yürüyüş; bu cevabın yankılandığı tarihin adıdır.
Zor Zamanlar ve Güçlü İnsanlar: Bir Medeniyetin Mayası
Her medeniyetin doğuşunda bir çile çağrısı vardır. Anadolu’ya bakın; Malazgirt’in arkasında sadece bir savaş değil, bir diriliş iradesi vardır. Endülüs’e, Horasan’a, Buhara’ya, Bağdat’a bakın… Her biri zor zamanlarda inşa edilen bir ruhun tezahürüdür.
Türk-İslam medeniyetinin mayası da böyle yoğrulmuştur. Zor zamanlar, bedel ödeyen, sorumluluk alan, yüreğini ortaya koyan güçlü insanlar yetiştirir. Alpaslanlar, Gazalîler, Yesevîler, Fatihler, Akşemseddinler… Her biri bir çağın karanlığını delen bir ışıktır. Medeniyetimiz, bu ışıkların birleşip tarih sahnesini aydınlatmasıyla doğmuştur.
Güçlü İnsanlar ve İyi Zamanlar: Medeniyetin Taçlandığı Anlar
Güçlü insanlar, sadece düzen kurmaz; ahlâkı da, adaleti de, irfanı da kuşanır. Medeniyetimizin altın çağı, işte bu insanlar eliyle kurulmuştur.
Kervansaraylardan medreselere, camilerden çarşılara kadar her taşta bir hikmet izi vardır. Çünkü bizim medeniyetimizde mimari bir süs değil, bir dünya görüşüdür. Fatih’in İstanbul’u fethetmesi bir zafer değil, bir vizyondu. O vizyonu taşıyan insanlar, ilimle hikmeti, teknikle estetiği, devletle adaleti buluşturdu.
İşte o zamanlar, huzurun ve dirliğin zamanlarıydı. Fakat…
İyi Zamanlar ve Zayıf İnsanlar: Medeniyetin Yorgunluk Hâli
Refah artınca mücadele ruhu zayıflar. Hazlar çoğalınca fedakârlık unutulur. Zamanla “medeniyet” bir değerler bütünü olmaktan çıkar; sadece geçmişin nostaljisi hâline gelir.
Zayıf insan, iradesizdir. Sorumluluk almaz, mirasla yetinir. Halbuki medeniyet bir emanet değil; sürekli inşa gerektiren bir bilinçtir. Eğer bu bilinç kaybolursa, geçmişle övünmek bugünü unutturur. Ve bugünün boşluğu, yarının çöküşünü hazırlar.
Zayıf İnsanlar ve Zor Zamanlar: Yıkım Değil, Uyanış Çağrısı
Zayıf insanların egemen olduğu toplumlarda yozlaşma kaçınılmazdır. Ahlak aşınır, adalet körelir, emek küçülür. Ve sonunda “zor zamanlar” geri döner. Ama bu dönüş, aynı zamanda bir uyanış çağrısıdır.
Her medeniyet, kendi içinden bir diriliş tohumu taşır. Bu tohum, ya küllerin altında kalır ya da çileyle yeniden yeşerir. Diriliş, güçlü insanların yeniden sahneye çıkmasıyla başlar. İbn Haldun’un dediği gibi: “Medeniyetler de insanlar gibidir; doğar, büyür, yorulur ve yeniden doğar.”
Döngüyü Kırmak: Medeniyet Bilinciyle Eğitim
Bu döngüden kurtuluş; eğitimle, irade terbiyesiyle, medeniyet bilincini diri tutmakla mümkündür. Bugünün iyi zamanlarında da güçlü karakterler yetiştirebilirsek, medeniyetimiz yeniden yükselebilir. Çünkü asıl mesele; sadece bilgiyle değil, hikmetle yoğrulmuş bir gençliktir.
Çocuklarımıza yalnızca başarıyı değil; fedakârlığı, sabrı, kanaati, adaleti öğretmeliyiz. Modernleşmenin sürüklediği haz kültürüne karşı, medeniyetimizin anlam kültürünü yeniden diriltmeliyiz.
Son Söz: Zaman Geçer, Medeniyet Beklemez
Medeniyet, ardında iz bırakanların eseridir. Zaman, döner. Ama irade gösterenler, bu döngüyü kıramazsa tarih hep aynı çarkta döner.
Bugün hâlâ bir imkânımız var:
Zor zamanları fırsata çevirecek yürekli insanlar…
Ve o insanları yetiştirecek bir medeniyet şuuru…
