Antik dönemlerden itibaren tarih boyunca zeytinciliğin önemli merkezlerinden olan Sinop, 8. Uluslararası Tıp Etiği Kongresinde ele alındı. Şimdilerde yok olmak üzere olan, ilaç yapımında dahi kullanılan yöreye has şifa kaynağı zeytin türü Prof. Dr. İbrahim Başağaoğlu ve Doç. Dr. Betül Bakır tarafından anlatıldı. Akademisyenler sunumlarını 15 Kasım 2019 tarihinde gerçekleştirirken, daha sonra telekonferans yöntemiyle BİLKE Dernek Yönetim Kurulu Toplantısına katıldılar.
SUNDUĞUMUZ BİLGİLER SİNOP'U ÖNE ÇIKARDI
Konuyla ilgili bilgi veren Prof. Dr. İbrahim Başağaoğlu, önemli bir uluslararası kongrede sunumu gerçekleştirdiklerini söyledi. Başağaoğlu; "Sinoplulara Sinop Zeytini konusunu uluslararası kongreye taşıma sözü vermiştim. Bu sözümü gerçekleştirdim. Akademisyen arkadaşım Dç. Dr. Betül hanım ile birlikte gerçekleştirdiğimiz sunum, kongrede büyük ilgi gördü. Kongreye katılanlar arasında Sinop’a tatile gelen öğretim görevlileri de vardı. Tarihi önem taşıyan, kalkınma ile ilgili böylesine önemli bir konuyu uluslararası platforma taşıdığım için beni şahsen kutladılar. Sinop’ta Roma döneminden kalan zeytinyağı üretimi imalathanesinin (bu günün fabrikası) kalıntılarının varlığı bilinmiyordu. Sunduğumuz bilgiler Sinop turizmi ve tarihini öne çıkardı. Fotoğraflar ve sunum çok ilgi gördü, bu alanları görmek ve gezmek istediler. Sinop’ta yaptığımız araştırmalar, topladığımız bilgi ve belgeler tıp kongresine katılan akademisyenlerin beğenisini kazandı. Sinop'umuz güzel bir kent, zeytin kültürünü el birliği ile yaşatmalıyız.
SİNOP SUNUMU KİTAPTA YER ALACAK
Sinop zeytini konusunda kongrede sunduğumuz bilgiler, Kongre Düzenleme Kurulu tarafından basılacak ve Kongre Bildiri Kitabında yayımlanacak. Yayınlandıktan sonar Valilik, Belediye Başkanlığı, Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile paylaşacağız. Ayrıca bir bilgiyi daha paylaşmak istiyorum, sunduğumuz bu bildiriyi, Betül Hanım ile birlikte, uluslararası bir dergide makale olarak yayınlamayı düşünüyoruz. Projenin bilimsel tarafını gerçekleştirdik. Sinop için hayırlı olsun. Hazırlık aşamasında ekibimize yardımcı olan Sinoplulara, Sinop yerel basınımızın temsilcilerine çok teşekkür ediyorum, hepsine sevgi ve selamlarımı iletiyorum” dedi.
SİNOP ZEYTİNİNİN YENİDEN CANLANMASINI İSTİYORUZ
Doç. Dr. Betül Bakır ise, Sinop uygarlıklar beşiği Anadolu'nun en kuzeyinde yer alan ve Karadeniz’in tek doğal liman kenti olduğunu söyledi. Çalışmada Sinop’ta zeytin ve zeytinyağı kültürünün tarihsel boyutu ile ele alındığını kaydeden Bakır, Sinop zeytininin eski değerine kavuşmasını yeniden canlansın istediklerini dile getirdi. Çalışmanın ön sözünden bilgiler aktaran Betül Bakır, "M.Ö.8. yüzyılda Miletli koloni grubunun buraya yerleşerek Sinope adını vermeleri, zeytin üretimi ve ticaretini desteklemektedir. Yazılı ve arkeoloji kaynaklarına göre zeytin, 5000- 6000 yıldır kullanılmaktadır. Zeytinin ve ağacının taşlaşmış fosillerine dayanarak arkeologlar Akdeniz’de M.Ö.37. 000’lere kadar vardığını tarihlendirmektedir. Bu bağlamda dönemin petrol vasfındaki zeytin ve zeytinyağının, koloni ticaretlerinde başlıca ihracat ürünleri arasında olması antik dönemlerde Sinop ve çevresini zeytin üretimine teşvik etmiştir. Kaynaklarda Sinop Limanı, Yunan Kolonileri ve Roma Döneminde zeytin yetiştirilen bölgelerin en doğusundaki sınırı ve ihracat merkezi olarak nitelendirilmekteydi. Strabon, Kızılırmak Deltasının doğusundan Kastamonu ve Sinop çevresini içeren bölgeden bahsederken 'zeytin ağaçları ile kaplı ülke' demekteydi.
Karadeniz’de mikro klima özelliğe sahip Sinop ve civarında 50 000- 150 000 arasında zeytin ağacının var olduğu istatistiklerde yer alsa da günümüzde bu sayının arazilerin büyük oranda yapılaşmaya terk edilmesiyle azaldığı tahmin edilmektedir.
SİNOP'TA ZEYTİN AĞAÇLARI YOK OLDU
Ülkemizde zeytin türleri, bu günün zeytin ağacının kökenleri sayılan 'olea europaea' olarak adlandırılmıştır. Avrupa kökenli yağ oranı yüksek zeytinden türemiştir. Sinop Samsun ve Kastamonu civarında yöreye has yemeklik zeytin üretimine ağırlık verilmiş, ancak bunun %2 gibi çok küçük bir oranında zeytinyağı üretimi, evlerde kısıtlı imkanlarla küçük teknelerde çıkarılarak ihtiyacı karşılamıştır. Günümüzde özellikle Sinop şehrinde zeytin ağaçları yok olmuş, Gerze, Ayancık, Boyabat gibi ilçelerde ve kırsal kesimde düşük popülasyonda zeytin ağaçları ile varlığını sürdürmektedir. Çalışmamızda Sinop’ta zeytin ve zeytinyağı kültürü tarihsel boyutu ile ele alınarak, son yıllarda yöre halkının bu konudaki görüş ve uygulamalarından örnekler verilecektir.
İLK GÜNDEMİMİZ ZEYTİN AĞAÇLARININ AŞILANMASI
Sunum Önsözünü, BİLKE Yönetim Kurulu ve Sinoplularla da paylaşmak istedim. Biliyorsunuz Sinop zeytini eski değerine kavuşsun, yeniden canlansın istiyoruz. Bunun için Belediyemizin aşılama alanına dikilen zeytin ağaçlarının aşılaması gündemimizde. Bahar mevsiminde uygun bir takvimde Sinop'a gelmeyi planlıyorum. Çalışmayı, aşılamada yardımcı olacak profesyonel bir arkadaşımla yürüteceğiz. Yanımızda zeytin fideleri de getirmeyi hedefliyoruz. Öncelikle aşılama alanındaki zeytinlerin aşılamasını yapacağız. Daha sonra derneğin e-mail adresine, telefon numaralarını ve adres bilgilerini veren zeytin sahiplerinin ağaçlarının aşılamasını yapmayı planlıyoruz. Üniversitede görevliyim, çalışma takvimi konusu beni zorlasa da, özen göstereceğim. Dilerim, Sinop zeytin ağaçları eski ününe kavuşur, çalışmalarımız bunun için, Tüm Sinoplulara sevgi ve selamlarımı iletiyorum” diye konuştu.
BİLKE SİNOP ZEYTİNİ KONUSUNDA LOKOMOTİF OLDU
Sinop Bilim Kültür Eğitim Derneği (BİLKE) Başkanı Ayşe Yaşar Sarıkaya, dernek olarak Sinop zeytininin tekrar canlandırılmasına ve bölgeye kazandırılmasına yönelik çalışmalara büyük önem verdiklerini söyledi. Bu noktada yaptıkları çalışma sürecini anlatan Sarıkaya: "Dernek Başkanımız, “Proje, Akademisyenlerimiz, BİLKE ve Belediye Başkanlığı ortaklığında Ağustos ayında başlamıştı. İlk aşamada, Derneğimiz arşivinde bulunan konu ile ilgili belge, bilgi ve dokümanlar hocalarımızla paylaştık. Konu ile ilgili ilk toplantıyı dernekte gerçekleştirdik. Sinop zeytini ve zeytinyağı üretimini bilen, ailenin en son temsilcilerini bulduk. Hocalarımız, dernek yönetim kurulumuz, Sinop’ta zeytin üretiminin son temsilcileri ve konu hakkında bilgi sahibi olanlar dernekte toplantı yaptık. Sinop’ta yetişen zeytin türleri tespit edildi. Sinop eski yerli Sinop zeytin ağaçlarının araştırması yapıldı. Akademisyenlerimiz, arsa, arsa, karış karış, köy köy sahada eski Sinop zeytinlerini aradılar. Tespit edilen zeytin ağaçlarını kaydettiler. Eski Sinop zeytininin bulunması çok önemliydi. Yaşatılması için aşılama gerekiyordu. Hocalarımızla birlikte değerlendirilmeler yapıldı ve süreç planlandı. Sonraki aşamada, Sinop Belediyesi Sinop Zeytini Aşılama Alanı belirledi ve alana zeytin ağaçları dikildi. Projenin Akademisyenlerimiz tarafından Uluslararası Kongrede sunumu gerçekleştirildi. Bundan sonra, aşamaların planlandığı gibi sürmesini hedefliyoruz. Hocalarımıza, Sinop'u uluslararası düzeyde temsil ettikleri ve projenin başından beri öz verili çalışmaları için Yönetim Kurulu ve tüm Sinoplular adına teşekkür ediyorum. Projenin Sinop'a hayırlı olmasını diliyoruz” ifadelerini kullandı.
