Sinop'ta gerçekleştirilen Balatlar Yapı Topluluğu Kazısında eski dönemlere ışık tutan önemli yapıtlar gün yüzüne çıkıyor. Alanda yapılan kazılarda bugüne kadar birçok eser ile 7. yüzyıla ait mezar odaları ortaya çıkartılırken, 5 ila 6. yüzyıllar arasına tarihlenen Zeugma Antik Kenti’nde bulunan mozaiklerin bir benzeri de Balatlar Yapı Topluluğunda gün yüzüne çıktı. 10 yıldır sürdürülen kazılarda bulunan Doğu Romalılar dönemine ait 1600 yıllık döşeme mozaikleri, büyük heyecan uyandırdı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumu, Mimar Sinan Üniversitesi ve Sinop Belediyesi iş birliği ile yürütülen kazı Balatlar Yapı Topluluğu kazısında ulaşılan bulgular, Helenistik, Roma ve Osmanlı dönemlerine ait önemli ipuçları veriyor.
Konuyla ilgili bilgi veren Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi ve Balatlar Yapı Topluluğu Kazı Başkanı Prof. Dr. Gülgün Köroğlu, zengin Doğu Romalılara hitap eden mozaiklerin belirli kişilerin mezarlarının üzerinin örtülmesi için yapıldığının anlaşıldığını aktaran Köroğlu, "Önceki yıllarda bulduğumuz döşeme mozaiklerinin restorasyon aşamasına geçtik. Arkadaşlarım 5 kişi restorasyon ekibinden. Onlar temizlik ve korumaya yönelik çalışmalar yapıyorlar. Mozaikler 5-6. yüzyıl arasına tarihleniyor. Kilise olarak kullanıldığı dönemin eserleri. Mezarlarla ilişkili. Panolar şeklinde, yer döşeme mozaikleri. Yerel ustalar tarafından yapılmış. Sinop Müzesi'nde bulunan mozaikle benzer. Onunla aynı atölyede aynı sanatçılar tarafından üretildiği anlaşılıyor. Bunun bir özelliği de mozaiklerin atölye kısmını da keşfetmiş olmamız. Mozaikler serpantin gibi taşlardan kesilmiş bloklar, küpler şeklinde. Atölye dediğim gibi çok önemli. Atölye bilinmez burada. 10 metre ilerdeki alanda ustalar taşları kırmışlar. Üretimin değişik aşamalarında atölyeliği bulduk. Burada da dizmişler. Bu mozaikler Doğu Romalılar, yani Bizanslıların mezarları ile ilişkili. Bizans kilisesinin gömü alanı burası. Onunla ilişkili olmalı. Hristiyanlık temalı figürler seçilmiş mozaiklerde. Öbür dünyaya ilişkili kompozisyonlar var. İsimlerin olması önemli. Kimler gömüldüyse isimleri yer alıyor yazıtların üzerinde. Bu anlamda çok yaygın değil böyle isimleriyle birlikte bulmak. Mozaiklerden birinin altında küçük bir çocuk mezarı bulduk. Sonradan eklenmiş mozaiğin halkasına. Hatta mozaik panelinde tahribat olmasına neden olmuş. Yerinde onarım yapılıyor. Yerinde sergilenecek bunlar. 30 yıldır bu meslekte olan bir kişiyim. Karadeniz arkeolojisini yeterince tanımıyoruz. Hiçbir dönemini pek tanımıyoruz. Şimdi sadece Sinop’ta değil, Taşköprü’de ondan sonra başka yerlerde de çok güzel mozaikler var. Zonguldak’ta. Karabük’te de. Yani Karadeniz bizim zannettiğimiz kadar arkeolojik anlamda erken Bizans mozaikleri anlamında zayıf bir yer değil. Sadece araştırılmamış. Bu da bu halkayı tamamlayan önemli bir nokta. O anlamda çok önemli. Benzer yakın çağlarda Roma- Bizans döneminde zengin bir kültür var, onu gösteriyor" dedi.
Mozaiklerin 1600 yıl önce yerel ustaların ellerinde şekillendiğini kaydeden Köroğlu; "Yerel ustalar tarafından yapılmışlar. Hatta üzerlerinde kimin için yapıldıklarına dair yazıtlar var. Sanıyorum bu çalışmamız yaklaşık 2 yılda tamamlanacak. Zeminde bir kayma söz konusu. Kayma olan tarafa teras yapılması gerekiyor. Bu çalışmalar tamamlandığında korunaklı şekilde kazı alanında sergilenmeye başlanacak. Turizm açısından önemli bir değer" diye konuştu.
