Türkiye’deki Mübadil Dernek ve Kuruluşlarca ülke genelinde her yıl düzenlenen anma etkinliğin Sinop’ta bu yıl 4.’sü düzenlendi. İlk olarak Sinop yelken kulübünde düzenlenen kahvaltı programına katılan mübadiller, aynı sofrada kahvaltı yaptı.
Buradaki etkinliğe Sinop Valisi Hasan İpek, Belediye Başkan Yardımcısı Rahmi Balfidan, İl Jandarma Komutanı Jandarma Albay Halil Altıntaş, Karadeniz Rumeli Dernekler Federasyonu Başkanı Kemalettin Altunsoy, Samsun Balkan Türkleri Mübadele Derneği Başkanı Olcay Kınay, Bafra Balkan Türkleri Derneği Başkanı İsmail Kaya, Yakakent Yelken Kulübü Başkanı Mustafa Kahya, Bafra Sürmeli Derneği ve TEMA Vakfı Başkanı Süleyman Özata ile Samsun, Alaçam ve Bafra’dan federasyon ve derneklerden 50 katılımcı ve Sinoplu çok sayıda mübadil katıldı.
SİZLER BU COĞRAFYANIN EN KAHRAMAN EVLATLARISINIZ
Burada bir konuşma yapan Sinop Valisi Hasan İpek, mübadillerin bu coğrafyanın en kahraman evlatları olduğunu söyledi. İpek; ‘‘Sizler gerçekten bu coğrafyanın Osmanlı Devletinin en kahraman evlatlarısınız. Öncelikle sizlerin Atalarını tebrik ediyorum. Onların ruhları şad, mekanları cennet olsun. Anadolu’da ilk şehidimizi Sinop’ta 675 yılında Seyid Bilal Hazretlerinin şehit düşmesi ile vermişiz. Daha sonra 1214 yılında Alaaddin Keykubat burayı fethetmiş, Selçuklular fethetmiş ve Alaaddin Camii ve iç kale gibi bir çok yerler yapılmış. Bizde Türk Milleti olarak gittiğimiz hiçbir yerde insanları zorlamamışız. 804 yıl biz burada Rumlarla ve diğer ırklarla beraber yaşamışız. Hiçbir tanesinin dinini değiştirmemişiz, hiçbir tanesine eziyet etmemişiz. Saraybosna’da da, Sinop’ta da, Musul’da da, Kerkük’te de, Afrin’de de adaletli davranmışız. Çünkü biz hiçbir zaman insanların dinini ve dilini zorla değiştirecek bir inanca ve bir ırka sahip değiliz. Biz insanlara adaletle davranan bir milletin evlatlarıyız.
Bugün bu ruhu, bu birlikteliği burada yaşatan hem Federasyon Başkanımı, hem Dernek Başkanımı, hem siz çok değerli Mübadil kardeşlerimi tebrik ediyorum. Hepinize teşekkür ediyorum. Böyle bir günü böyle bir kahvaltıyı düzenlediğiniz için, yine devletinize ve milletinize tarihte atalarınızın olduğu gibi bugün de sonuna kadar sahip çıkanlar olduğunuz için tebrik ediyorum ve Türkiye Cumhuriyetinin bir Valisi olarak hepinize teşekkür ediyorum. Bugün sizlerle birlikte olmaktan dolayı gerçekten çok büyük bir mutluluk duyuyorum. Bundan sonraki yapacağınız etkinliklerde de beraber olmayı temenni ediyorum. Böyle bir konuşma vesilesiyle şunu da ifade etmek istiyorum. Anadolu’nun ilk Şehidi Seyid Bilal Hazretlerinden bugüne kadar ki şehitlerimizin Cenab-ı Allah mekanlarını cennet eylesin. Bugün aynı sizlerin atalarının Balkanlarda yaptığı kahramanlıklar gibi Afrin’de kahramanlık destanı yazan Mehmetçiğimizden ve terörle mücadele eden Mehmetçiğimizden 8 şehidimiz var. Cenab-ı Allah onların ailelerine sabır versin. Onları bizlere şefaatçi eylesin ve bizlere bir daha şehit acısı yaşatmasın. Ülkemizi böldürtmesin, bayrağımızı indirtmesin. Bu Ülkenin ilelebet devam etmesini Cenab-ı Allah bizlere nasip etsin, hepinize afiyet olsun’’ dedi.
Düzenlenen yemeğin ardından mübadiller ve protokol üyeleri Sinop Belediye bandosunun çaldığı marşların eşliğinde Aşıklar Caddesi üzerinden yürüyerek Sinop İskele Meydanı Atatürk Anıtı önünde düzenlenecek programa katıldı. Saygı duruşu ve istiklal marşının okunması ile başlayan törende Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Derneği Başkanı Kenan Aral meydanda bulunan Atatürk Anıtına çelenk bıraktı. Ardından tüm katılımcılar ile birlikte küçük iskele önüne geçen Dernek Başkanı Kenan Aral burada Lozan Mübadele Vakfı tarafından hazırlanan ve Türkiye genelinde bulunan Mübadele Derneklerince okunan 95. Yıl Ortak bildirimini paylaştı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında imzalanan Mübadele Sözleşmesi sebebiyle ile yaklaşık 2 milyon insanın doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldığını belirten Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Derneği Başkanı Kenan Aral, bu göçte mübadillerin büyük zorluklarla karşılaştıklarını ifade etti.
Aral; “Bundan 95 yıl önce; 30 Ocak 1923 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında, Türkiye’de yerleşik Rum-Ortodokslar ile Yunanistan’da Yerleşik Türk-Müslümanların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi imzalandı. Yunanistan'ın Balkan Savaşına katıldığı tarih olan; 18 Ekim 1912 tarihinden itibaren yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşme ile yaklaşık 2 milyon insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı. Mübadeleye tabi tutulanlar; yüzlerce yıldır ekip-biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları işyerlerini, evlerini, ibadet ettikleri kutsal mekânlarını, sevdiklerinin mezarlarını geride bıraktılar. Limanlarda, tren istasyonlarında kurulan çadırlarda haftalarca, aylarca beklediler. Çoğu yolcu taşımaya elverişsiz olan gemilerle olmak üzere iki ülke arasında günler, haftalar süren yolcuklar yaptılar. Bu uzun ve zahmetli yolculuk sırasında yaşamını kaybeden yakınlarını denize verdiler. Yetersiz beslenmeden ve kötü fiziki koşullardan ötürü hastalanarak ölenler oldu. Aileler dağıldı. Yeni vatanlarında uzun süre uyum güçlüğü çektiler. Mübadillerin doğdukları toprakları ziyaret etmelerine uzun yıllar izin verilmedi.1. Kuşak mübadillerin hemen hemen tamamı memleket hasreti ile bu dünyadan sessizce göçüp gittiler. Son yıllarda giderek artan sayıda mübadil çocuğu ve torunu, bir vasiyeti yerine getirircesine aile büyüklerinin “memleket” dedikleri toprakları ziyaret etmek istiyor. Onların doğdukları kentleri, köyleri, mahalleleri, ibadet ettikleri kutsal mekânları görmek istiyor. Kendi özel tarihlerine ve kültürlerine ait izleri sürmek istiyor. Ancak; T.C vatandaşlarına vize uygulanması, vize alırken çekilen sıkıntılar düş kırıklığı yaratıyor” dedi.
VİZE DUVARLARININ KALDIRILMASINI İSTİYORUZ
Açıklamasında AB yöneticilerinden, Yunanistan ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinden iki halk arasına örülen vize duvarının kaldırılmasını istediklerini söyleyen Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Derneği Başkanı Kenan Aral, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan mübadil kökenlilerin de Yunanistan vatandaşı olan Rum Ortodoks mübadil kökenliler gibi aile büyüklerinin doğdukları toprakları vizesiz olarak ziyaret etmek istediklerinin altını çizdi. Aral; “Eğer Avrupa Birliği vize uygulamasını sürdürecekse, mübadillerin ata topraklarını özgürce ziyaret edebilmeleri için Türkiye ve Yunanistan ortak bir çözüm üretebilir diye düşünüyoruz. 1930 yılında iki ülke arasında imzalanan "İkamet, Ticaret ve Seyrisefain Anlaşması" benzeri ikili bir anlaşma yapılabilir. Mübadele Sözleşmesi nedeniyle yaşadıkları ülkeleri terk etmek zorunda kalan mübadillere, onların çocuklarına ve torunlarına vizesiz seyahat etme, oturma, yerleşme ve ticaret yapma hakkı verilebilir. Her iki ülkenin yöneticilerinden bu talebimizi dikkate almalarını rica ediyoruz. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Yunanistan Hükümeti'nden talebimiz daha var: Mübadillerin geride bıraktıkları cami, kilise, tekke, manastır, türbe, şehitlik, mezarlık gibi kutsal mekânların, hamam, bedesten, çeşme, ayazma gibi yapıların günümüze kadar ayakta kalmış olanlarının karşılıklı olarak restore edilmesini ve korunmasını talep ediyoruz. Türkiye'deki ve Yunanistan'daki yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının mimari mirasın korunması konusunda gösterdikleri çabaları takdirle karşılıyoruz. Merkezi yönetimlerin ve Avrupa Birliği'nin de her iki ülkedeki kültürel mirasın korunması için yerel yönetimlere maddi ve teknik destek vermelerini istiyoruz” diye konuştu.
Okunan metnin ardından Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Kültür Araştırmaları ve Dayanışma Derneği Başkanı Kenan Aral, mübadelenin 94.yıl anısına denize çelenk bıraktı. Daha sonra katılımcılar tarafından karanfiller topluca denize atıldı.
Program sonrasında katılımcılara lokum ikram edildi.
Editör: Vitrin Haber
