Küresel iklim değişikliğinde bakterilerin rolü ve sürece insanların etkisi konusunda bir doktora tezi çalışması yaptığını belirten Sinop Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Cumhur Avşar, bu araştırmada önemli bulgulara ulaştığını söyledi.
Avşar; “Bakteriler, başta toprakta olmak üzere azotun oksitlenmiş formlarından olan nitratı, azotun gaz halindeki formlarına indirgeyerek, atmosferde yaklaşık yüzde 78 oranında bulunan N2’ye dönüştürmektedir. Bu dönüşümü bakteriler, sentezledikleri enzimlerle gerçekleştirmektedir. Bu dönüşüm sırasında eğer Nitroz oksid redüktaz enzimi bakteride yoksa, atmosfere dinitrojen (N2) gazı yerine Nitroz oksid (N2O) gazı yayılacaktır. Biyolojik olarak bu gazın yayılımını önleyecek tek faktör, Nitroz oksid redüktaz enzimine sahip bakterilerin ortamda var olmasıdır” dedi.
NİTROZ OKSİD GAZI, OZON TABAKASINDA DİREKT SİLİNME VE DELİNMEYE YOL AÇIYOR
Nitroz oksid gazının en önemli sera gazları olan Karbondioksit (CO2)’den yaklaşık 300 kat ve Metandan yaklaşık 15 kat çok daha fazla sera etkisi gösterdiğinin altını çizen Sinop Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Cumhur Avşar, bu gazın ayrıca ozon tabakasında direkt silinme ve delinmeye yol açtığını ifade etti. Avşar; “Kyoto protokolleri tarafından 6 adet sera gazından biri olarak gösterilen Nitroz Oksid, en önemli sera gazları olan Karbondioksit (CO2)’den yaklaşık 300 kat ve Metandan yaklaşık 15 kat çok daha fazla sera etkisi göstermekte ve ozon tabakasında direkt silinme/delinmeye yol açmaktadır. Ürkütücü olan durum, bu gazın atmosferdeki konsantrasyonunun her yıl yüzde 0.25 oranında artması olarak gösterilmektedir” diye konuştu.
SENTETİK GÜBRE KULLANIMI, NİTROZ OKSİD KONSANTRASYONUNU ARTIRIYOR
Yapılan araştırmalarda sentetik gübre kullanımının Nitroz oksid konsantrasyonunu artırdığının tespit edildiğini belirten Sinop Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Cumhur Avşar, Sinop, Samsun ve Kastamonu bölgelerinden farklı tarım alanlarından toprak örnekleri üzerinde yaptıkları çalışmalarda alınan örneklerin yüzde 40’ının potansiyel olarak atmosfere Nitroz oksid gazını yaydığı ve bu şekilde küresel ısınmaya katkı sağladığının gözlemlendiğini söyledi. Avşar; “Endüstriyel devrimden önce, bu gazın atmosfere yayılımı sadece volkanik aktiviteler ve bakteriler aracılığıyla gerçekleştiği rapor edilmiştir. Ancak endüstriyel devrimden sonra özellikle sentetik gübrelerin artması, insanların tarım arazilerinden çok daha fazla verim elde etmek için aşırı gübre kullanmasıyla, topraktaki bakteri florasında değişimler ve bunu takiben atmosferde Nitroz oksid konsantrasyonunun her geçen gün artışıyla sonuçlanmaktadır.
Özellikle son birkaç yılda yurtdışında bu konu üzerine araştırmacılar yoğunlaşmış, farklı ülkelerden araştırmacılar yüksek maliyetli ortak projelerle detaylı çalışmalara odaklanmıştır. Ülkemiz adına bu konuda çalışma, Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümünden Prof. Dr. Sümer Aras danışmanlığında Doktora tez çalışması kapsamında bizzat tarafımdan yapılmıştır. Elde edilen verilere göre Sinop, Samsun ve Kastamonu bölgelerinden farklı tarım alanlarından toprak örnekleri üzerine çalışma planlanmış, ilgili toprak örneklerindeki bakteri komunitesinin sahip olduğu topraktaki kullanılabilir nitrat azotunu, gaz halindeki azota indirgeyen gen oranları moleküler tekniklerle belirlenmiş ve alınan örneklerin yüzde 40’ının potansiyel olarak atmosfere Nitroz oksid gazını yaydığı ve bu şekilde küresel ısınmaya katkı sağladığı gözlenmiştir.
Bu veriler ışığında özellikle azot veya nitrat gübre kullanımına bağlı olarak değişen bakteri komunite yapısının yol açtığı küresel değişime dikkat edilmesi, gübre kullanımı açısından tarım alanları yönetiminin bilinçlendirilmesi gerekmektedir” diye konuştu.
Editör: Vitrin Haber
