Elektriksel bir mekanizma içerisinde bazen fazın düşük gelmesi ya da topraklamada bir problem olması gibi noktalarda beklenmedik patlamalar ve enerji parlamaları ile karşılaşılabilir. Bu tarz riskler özellikle endüstriyel tesisler, şantiyeler veya çalışma sahalarında elektrik kaynaklı olarak karşılaşılabilecek tehlikelerdir. Ark olarak adlandırılan bu tip risklerde özellikle güvenilir, sağlam ve sorunsuz bir şekilde kurulmuş panolar ve düzenli bakım gibi ayrıntılar en önemli kurallardır.
Ark Nedir?
Enerjinin kullanımında değişen kaynaklar arasında özellikle elektrik dünya genelinde en fazla kullanılan kaynak olarak bilinmektedir. Belirli sınırlara sahip bir bölge içerisine elektrik girişi gerçekleştirildiğinde de elektriğin ünitelere yani bölge içerisindeki kısımlara dağıtılması için panolar kurulur. Panolar değişen devrelere tek bir noktadan elektrik akımının ulaştırıldığı bir sistem ortaya koyarken, bu akım noktaları arasında bazen akım hattı dışında bir elektrik geçişi oluştuğunda ark adı verilen risk ortaya çıkar.
Ark nedir sorusu için anlatılan durumda ifade edildiği şekilde iki nokta arasında elektriğin iletimi sırasında elektriğin noktaların dışında özellikle hava teması ile geçiş gerçekleştirmesi ve bu enerji çıkışı nedenli bir patlama oluşması durumudur, denilebilir. Elektrik kontrollü ve düzenli bir şekilde devreler arasındaki noktalarda ilerlerken, özellikle koruma ekipmanları gibi malzemeler akım problemlerini rahatlıkla engelleyebilmektedir. Ancak bazı risk faktörleri ark patlaması olarak bilinen sorunun ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Ark Neden Oluşur?
Ark patlamaları ile karşılaşılan noktalarda çevredeki hava çok hızlı bir şekilde ısınırken, aynı zamanda da hava basıncında çok yüksek bir artış ile karşılaşılır. Patlama yüksek bir alev topu, göz alıcı bir ışık, yüksek basınç ve binlerce dereceye ulaşan sıcaklık ile birlikte kulağın dayanamayacağı derecede bir ses seviyesi ortaya çıkarır. Bu gibi bir durumun oluşmasında devredeki bir temassızlık yani iki nokta arasında elektrik akımındaki gidişatı etkileyen bir dış faktör ana neden olarak gösterilebilir.
Ark patlaması oluşan bölgelerde hem pano üzerinde hem devrelerde hem de çevrede bulunan insan veya tüm nesnelerde büyük bir hasar oluşabilir. Fabrikalar veya çalışma sahaları gibi birçok bölgede elektrik kaynaklı bir şekilde çıkan yangınlar, yaralanmalar ve hatta ölümler bu tip bir risk kaynaklı olarak görülebilmektedir. Ancak her zaman ark probleminin oluşmasında çok büyük bir voltaj bulunduğu kanısı bulunmaktadır. Fakat düşük voltajlarda ark oluşması çok daha büyük bir tehlike ortaya çıkarırken, özellikle düşük voltajda çalışan ekipmanlarda teknisyenler bu tip problemler ile çok sık karşılaşmaktadır.
Genellikle yakın noktada bulunan iletkenler arasında elektrik potansiyelinde belirli bir farklılık durumu yaşanırsa, bu iletkenler arasındaki hava akışında da bir direnç yolu ortaya çıkar. Elektrik akımı hat üzerinde ilerleme gösterirken, havada oluşan bu akım yolu elektriğin geçişini gerçekleştirecek bir mecra sağlarken; havada akımın devam etmesi yaygın bir şekilde ark probleminin yaşanmasına neden olur. Bu durum genellikle de eksik bakım, yanlış ekipman, yanlış montaj, korozyon, nem, zararlılar, haşereler ve aşırı kirlenme gibi ana faktörler sonrasında ortaya çıkmaktadır.
Ark Güvenliği Neden Önemlidir?
Ark patlamaları günümüzde çok yüksek özen gösterilerek kurulan pano ve elektrik devrelerinde dahi bazen küçük bir ihtimal veya hatalar dolayısıyla oluşabilen risklerdir. Elbette günümüzde önemli firmalar tarafından gerçekleştirilen üretimlerde yüksek standartlarda malzemeler, ekipmanlar ve montajlar ile kurulan sistemler güvenlik imkanlarını arttırsa da halen bazen tesislerde ya da yapılarda insanlar için risk oluşturan patlamalar da görülebilmektedir.
Ark riskine karşı elektriğin bulunduğu noktalarda güvenlik önlemleri alınması, uluslararası standartlarda kurulum yapılması, düzenli bakımlar gerçekleştirilmesi ve panolar gibi noktalarda çalışan personellerin gerek koruyucu ekipman kullanması gerek de yetkisiz personellerin bu bölgelere yaklaşmaması üzerinde durulmalıdır. Çünkü ark patlamalarında çok yüksek bir basınç ile birlikte şiddetli bir enerji ortaya çıkarken, artan ısı ve ses bazen çok uzak mesafedeki kişilerde dahi yanıklar, yaralanmalar, kulak zarı patlaması ve panik oluşturabilmektedir.
Güvenlik önlemleri alınmadığında örnek olarak bir tesis içerisinde karşılaşılabilecek ark tehlikesinde ortaya çıkan kazalar çok yüksek bir maliyet ile işletmelerde büyük bir hasara neden olabilmektedir. Bazen çok büyük makine ve ekipmanlar bu risk dolayısıyla kullanılmaz hale dahi gelebilirken, tehlikeyi önlemek açısından da yine uluslararası standartlarda önlemler almak gerekir.
Kaynak: https://www.arelektrik.com/ark-guvenligi-nasil-saglanir/
Advertorial
