CHP Sinop Milletvekili Barış Karadeniz, muhtarlar ve il genel meclis üyelerinin ödenek ile özlük haklarında iyileştirme yapılması için hazırladığı kanun teklifini TBMM Başkanlığı’na sundu. 

CHP’li Karadeniz’in teklifi, muhtar ve il genel meclisi üyelerinin ödeneklerinde artış getirmesinin yanı sıra sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilmelerini ve primlerinin devlet tarafından ödenmesini öngörüyor. Teklif, muhtarlara aile yardımı ve eğitim yardımı da getiriyor.

Teklif muhtarlar için ne getiriyor?
Kanun teklifi yerel yönetimlerde kamu hizmeti veren ve seçimle belirlenen il genel meclis üyeleri ve muhtarları kapsıyor. Teklif, muhtar aylıkları hesaplamasında kullanılan katsayının 5 bin 700’den 15 bine çıkarılmasını öngörüyor. Buna göre, muhtar aylığı 950 liradan bin 250 liraya çıkmış olacak. Teklif, muhtarların sosyal güvenlik primlerinin devlet tarafından ödenmesini, çalışmayan eşlerine ve 18 yaşından küçük çocuklarına “aile yardımı” ve okuyan her bir çocuk için de “eğitim yardımı” adı altında aylık verilmesini düzenliyor.  Bu düzenlemeye göre muhtarların çalışmayan eşlerine 80 lira, 18 yaşından küçük çocuklarına 40 lira ve okuyan çocuklarına da 205 lira devletten yardım alabilecekler. Yine kanun teklifine göre, köy ve mahalle muhtarlarının muhtarlık binasının kirası, elektrik, su ve benzeri hizmetle bağdaşır masrafları devlet tarafından ödenecek. Ayrıca teklif ile 6360 Sayılı Büyükşehir Belediyesi kanunuyla köylerden alınan muhtarlık binalarının geri verilmesinin önü açılıyor.

Teklif il genel meclis üyeleri için ne getiriyor?
Türkiye’de 31 büyükşehir belediyesi olan illerinde dışında yerel yönetimin önemli bir unsuru olan il özel idarelerinin karar organı meclislerin seçimle görevlendirilen üyeleri, yani il genel meclisi üyeleri için de yeni düzenlemeler yapılıyor. Buna göre, ayda 5 kez toplanan ve bunun karşılığında huzur hakkı ödeneği alan il genel meclis üyelerinin bu ödeneklerinde artış sağlanıyor. Bulundukları ilin ilçelerinden ildeki toplantılara katılan, görev süreleri içerisinde bütün giderleri kendileri karşılayan üyelerin yolluk ve konaklama giderlerinin de il özel idaresi bütçesinden karşılanması öngörülüyor.

KANUN TEKLİFİ METNİ, GEREKÇESİ VE DÜZENLEMELERLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR:
 
GEREKÇE
Türkiye’de 31 büyükşehir belediyesi olan illerinde dışında yerel yönetimin önemli bir mihenk taşı il özel idareleri bulunmaktadır. İl özel idaresi ile ilgili mevzuatımıza göre; il özel idareleri tüzel kişiliği ''İlin ve il sınırları içindeki halkın''  ihtiyaçlarını karşılamak için kurulmuşlardır. Mevzuatımızda, ''İlin ve il sınırları içindeki halkın mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi'' olarak tanımlanmaktadır.
İl özel idaresinin karar organı il genel meclisidir ve her ay beş gün toplanan il genel meclisi üyeleri halk tarafından seçilmişlerdir. İl Genel Meclisi ilin sorunlarına çözüm üreten bir kamu tüzel kişisidir.
Meclis üyeleri mevzuatta yer alan bu hükümler çerçevesinde toplumumuz için önemli görevler üstlenmekte ve dönem dönem yoğun çalışma tempoları içerisine girebilmektedirler. Örneğin; İl genel meclisleri Kasım aylarında ilin acil ihtiyaçlarından başlayarak yatırım programını hazırlarlar. Yatırımlar eksiklerin giderilmesi, yenilenmesi gibi konularla bütçelendirilir. Ortaya çıkan bütçeyle yıl içinde öngörüler sırasıyla yapılır. İhaleden doğan aksaklıklar olursa, aksaklıklar giderilince ayrılan kaynakla sorunun çözümü gerçekleşir. Bu yoğun çalışma koşullarının yanında İl genel meclis üyeleri; il, ilçe, belde ve köylerdeki yatırımlarında, ilin stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarında, il özel idaresi faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve karara bağlamakla ilgili görevlerinin yanı sıra il özel idaresine kanunlarla verilen görev ve hizmetler dışında kalan geniş bir görev alanı içerisinde kamusal bir hizmet vermektedirler.
Zor şartlarda ve kendi olanakları ile görev bölgesindeki halka hizmet götürmenin gayreti içersindeki İl genel meclisi üyeleri gerçektende halk ile sürekli iç içe görev yapmaktadırlar. Bu durum sorumluluklarını bir kat daha arttırmaktadır.
İl genel meclisi üyeleri ilin sınırlarının bir ucundan diğer ucuna kadar hizmet vermek ve çalışmak zorunda kaldığı, geniş bir görev sahası içinde hatta çok geniş bir coğrafyada görev yapmak zorunda kaldığı görülmektedir. İl genel meclisi üyelerinin görev sahasının, belediye başkanlarına göre çok daha geniş olduğu bilinmektedir. Belediye başkanları il, ilçe, belde merkezi ve mücavir alan ile sorumlu oldukları halde, ilin büyüklüğü ne olursa olsun il genel meclisi üyeleri ilin sınırlarının bir ucundan diğer ucuna kadar hizmet vermek ve çalışmak zorundadır. Meclis üyeleri görev alanının genişliği ve zorluğu, huzur hakkının azlığı, yolculuk, akaryakıt, iletişim giderlerinin fazlalığı gibi pek çok zorluk ile karşı karşıya kalabilmektedirler.  Uzak bir ilçeden seçilmiş olan il genel meclisi üyelerinin aldıkları huzur hakkının, il merkezine geliş, konaklama, yemek masraflarını karşılaması da çoğu zaman mümkün olmamaktadır.
İl genel meclisi ayda beş kere toplanmaktadır. İl genel meclis üyelerine meclis ve komisyon toplantılarına katıldıkları her gün için; il genel meclisi başkanına 6000 gösterge, diğer meclis üyelerine 2200 gösterge rakamının, memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenmektedir. Yapılan her bir toplantıya katılan üye, bu gün itibariyle yaklaşık olarak 166 TL huzur hakkı almaktadır. Üyenin toplantıya katılım masrafları haricinde il içinde yaptığı her çalışma için yaptığı masrafı il genel meclis üyesi kendi olanakları ile karşılamak zorunda kalabilmektedir. İl genel meclis üyeleri asgari ücretin altında bir gelir ile seçildikleri ildeki en önemli kararlara imza atmaktadır.
Yine il genel meclisi üyeleri harcama yetkisine sahip olduğu, dolayısıyla hukuki ve cezai sorumluluğunu üstlendiği parasal miktar özellikle belde belediye başkanlarına göre çok daha fazladır.
Ayrıca il genel meclis üyeleri büyükşehir il ve ilçe belediye başkanları kadar önemli görevleri yerine getirirken yeşil pasaport haklarından yararlandırılmamaktadırlar. Böylesi önemli bir görevde uluslararası yapılabilecek çalışmalarda görev süreleri içerisinde kullanabilecekleri yeşil pasaport hakkından mahrum bırakılan il genel meclis üyelerine bu hakkın tanınması gerekmektedir.
Özetle; 5302 sayılı İl Özel idare Kanununun 24. maddesinin madde başlığı “İl Genel Meclisi Üyelerine Huzur hakları ve Diğer Sosyal Haklar” şeklinde ifade edilmiş olmasına karşın, huzur hakkı dışında bir ödemenin olmadığı ve başkaca bir özlük ve sosyal hak anlamında düzenleme bulunmadığı,  il genel meclisi üyelerinin özlük hakları ile sosyal hakları konusunda acil olarak yasal düzenlemeler yapılması gerektiği açıkça zorunlu hale gelmiştir.
 
Bu kanun teklifi ile Türkiye yerel yönetim sistemi içerisinde en önemli halka olan muhtarların ekonomik sıkıntıları ile birlikte özlük ve sosyal hakları açısından da düzenlemeler getirilmesi öngörülmüştür. Köylerde ve mahallerde halkın sorunlarına çözüm üretirken muhtarlar kendi sorunlarına yönelik çözüm üretilmesini haklı olarak beklemekte ve her platformda dile getirmektedirler. Halk tarafından seçilen muhtarların, aldıkları aylıklarla bu sorunları çözmesini beklemek büyük bir çelişki olarak karşımızda durmaktadır. Bu nedenle yaşamlarımı refah içerisinde idama ettirebilecek bir aylık almaları hem sosyal devlet ilkesi hem de demokrasinin bir gereğidir.
Diğer yandan muhtarların halkın sorunlarının çözümünde ilk merci olması onların verdikleri hizmetin kamusal bir hizmet olması özlük ve sosyal hakları bakımından da her vatandaşın yararlanacağı haklardan yararlanmalarını gerektirmektir. Muhtarların aldıkları yetersiz aylıklarla kendi sosyal güvenlik primlerini yatırıyor olması muhtar açısından büyük mağduriyetler yaratmaktadır. Yine, kendilerine kalan harçlardan hizmet verdiği binanın kirası, elektriği, suyu, telefonu ve benzeri ücret ve masrafları da karşılıyor olması ortaya çıkan mağduriyetleri daha büyük bir sorun haline getirmektedir.
Bu nedenle, muhtarların sosyal güvenlik primleri ile elektrik, su, kira, telefon ve benzeri ücret ve masrafların makul boyutlarda devlet tarafından karşılanması seçimle iş başına gelen, fedakarca halka hizmet eden muhtarlarımızın daha iyi hizmet vermesi açısından ve mağduriyetlerinin giderilmesi amacıyla bu kanun telifi hazırlanmıştır.
 
 
5302 SAYILI İL ÖZEL İDARESİ KANUNU, 2108 SAYILI MUHTAR ÖDENEK VE SOSYAL GÜVENLİK KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDAKİ KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 5302 Sayılı Kanunun 24’üncü maddesinin birinci fıkrasında “6000” ibaresi “7500”, “2200” ibaresi “4500” olarak değiştirilmiştir.
1. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: İl Genel Meclisi Başkanının toplantı başına aldığı ödenek (0,0833084 x 7500= 623 TL oluyor aylık 5 toplantı yapılıyor. Böylelikle 2.500 TL aylık alan başkan 3.115 TL alıyor. Meclis üyesinin de 916 TL olan aylığı (0,0833084 x 4500= 458 TL x 5= 1.874 TL oluyor.
MADDE 2- 5302 Sayılı Kanunun 24’üncü maddesinin ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir:
“İl genel meclisi üyelerinin zorunlu hallerde toplantılara katılamamaları ve izinli sayıldıkları durumlarda huzur hakkında kesinti yapılmaz.
Meclis toplantıları ile komisyon toplantılarına katılan,  il dışı toplantılara görevlendirilen il genel meclis üyelerine yol, gündelik konaklama ve yemek masrafı il özel idaresi bütçesinden ödenir.
Parti grup başkanlıklarına 237 Sayılı Taşıt Kanunu’nda belirtilen şartlara uygun olarak birer hizmet taşıtı temin edilir. Taşıt alım, bakım, onarım, vergi vs. masrafları il özel idaresi bütçesinden ödenir.
Bu madde gereğince il genel meclisi üyelerine verilecek yol, gündelik konaklama ve yemek masrafı miktarının toplamı ile parti grup başkanlıklarına temin edilen taşıt masrafı her yıl bütçe ile tespit olunur.
İl genel meclisi üyeleri taleplerine göre bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilir. Bu ilişkilendirme il genel meclisinin görev süresini aşamaz. Sosyal güvenlik prim ve benzeri giderlerden kurum karşılıkları il özel idaresi bütçesinden ödenir.”
2. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: il dışı toplantılara görevlendirilen il genel meclis üyelerine yol, gündelik konaklama ve yemek masrafı devlet tarafından ödeniyor. Sosyal güvenlik sistemine sokuluyorlar ve primleri de devlet tarafından karşılanıyor. İl Genel Meclisinin parti gruplarına hizmet taşıtı temini ile bakım onarım masrafları devlet tarafından karşılanıyor.
MADDE 3- 5302 Sayılı Kanunun 43’üncü maddesinin (a) fıkrasına “araç” ibaresinden sonra gelmek üzere “parti grup başkanlıklarına araç” ibaresi, (b) fıkrasına “eğitim harcamaları” ibaresinden sonra gelmek üzere “il genel meclisi üyelerine ödenen yol masrafı, gündelik konaklama ve yemek masrafı, sosyal güvenlik prim ve benzeri giderleri” ibaresi,  (j) fıkrasına “tanıtım” ibaresinden sonra gelmek üzere “parti grup başkanlıkları temsil, tören, ağırlama giderleri” eklenmiştir.
3. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: parti grup başkanlıklarına araç, il genel meclisi üyelerine ödenen yol masrafı, gündelik konaklama ve yemek masrafı, sosyal güvenlik prim ve benzeri giderleri ile temsil, tören, ağırlama giderleri hakkı tanınıyor.
MADDE 4- 5682 Sayılı Pasaport Kanununun 14’üncü maddesinin A fıkrasının üçüncü bendinde yer alan  “Büyükşehir il ve ilçe belediye başkanlarına” ifadesinden sonra gelmek üzere “ il genel meclis üyeleri” ifadesi eklenmiştir.
4. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: il genel meclisi üyelerine yeşil pasaport hakkı tanınıyor.
MADDE 5- 2108 Sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Kanunu’nun 1’inci maddesindeki “5700” ibaresi “15.000” olarak değiştirilmiştir.
5. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: Köy ve mahalle muhtarlarının aylık ödenekleri (15000x0,0833084=1.250 TL oluyor) AYRICA: NOT2- Muhtar aylıkları 2108 sayılı Kanunun 1. maddesi gereğince belirlenmektedir. Bu maddede yer alan hükme göre muhtarlara, KANUNDA BELİRLİTİLEN gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilmektedir. 12 Temmuz 2013 tarihinde maddede geçen 3000 gösterge rakamı 5700 çıkarıldı. Ayrıca Bakanlar Kurulu kararı ile gösterge rakamı bir katına kadar arttırıldığı için ödeneğe uygulanacak gösterge 11.400 oldu. Bu ise 11.400x0,0833084=949 TL oldu (şu anda aldıkları maaş)
MADDE 6- 2108 Sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Kanunu’nun 4’üncü maddesi birinci fıkrasının sonuna gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir:
“Köy ve mahalle muhtarlarının, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre ödenecek sosyal güvenlik primleri görev süreleri boyunca il özel idaresi bütçelerinden ödenir. Bu ödeneğin karşılığı her yıl İçişleri Bakanlığı bütçesine konulur ve yılı içinde söz konusu bütçeden il özel idare bütçelerine aktarılır. Büyükşehir Belediyesi bulunan illerde muhtarların sosyal güvenlik primleri İçişleri Bakanlığı’nca doğrudan ödenir.”
6. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: Köy ve mahalle muhtarlarının sosyal güvenlik primleri devlet tarafından ödeniyor.
MADDE 7- 2108 Sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir:
“EK MADDE 1- Köy ve mahalle muhtarlarına “aile yardımı” adı ile ödenek verilir. Bunların onsekiz yaşını doldurmamış her bir çocuk için 500, herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan aylık almayan eşleri için 1000 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilir.
Büyükşehir belediyesi bulunmayan illerde İçişleri Bakanlığınca aktarılan ödenekten karşılanmak suretiyle il özel idarelerince, büyükşehir belediyesi bulunan illerde İçişleri Bakanlığıca doğrudan ödenir.
Aile yardımı ödeneği muhtarlara her ay ödenekleriyle birlikte ödenir.”
7. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: Köy ve mahalle muhtarlarına çocuk başına 41 TL ve eş için de 83 TL devlet tarafından aile yardımı yapılıyor.
MADDE 8- 2108 Sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir:
“EK MADDE 2- Köy ve mahalle muhtarlarına “çocuk eğitim yardımı” adı ile ödenek verilir. Muhtarların çocuklarından her biri için 2500 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilir. 
Eğitim yardımı, her bir çocuğun eğitim öğretime başlaması ile başlar, çocuğun eğitimi öğretimi bitiminde sona erer. Eğitim ödeneği muhtarlara her ay ödenekleri birlikte ödenir. Büyükşehir belediyesi bulunmayan illerde İçişleri Bakanlığınca aktarılan ödenekten karşılanmak suretiyle il özel idarelerince, büyükşehir belediyesi bulunan illerde İçişleri Bakanlığıca doğrudan ödenir.
Ödenek hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez.”
8. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: Köy ve mahalle muhtarlarına okuyan her çocuğu için “çocuk eğitim yardımı” adı altında devlet tarafından her ay 207 TL yardım yapılıyor.
MADDE 9- 4541 Sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanunun 21’inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“Köy ve mahalle muhtarlarının kira, ısıtma, elektrik, su, telefon, internet, demirbaş eşyalar, personel vb. ücret ve masrafları verilen hizmetle bağdaşır kısımları, büyükşehir belediyesi bulunmayan illerde İçişleri Bakanlığınca aktarılan ödenekten karşılanmak suretiyle il özel idarelerince, büyükşehir belediyesi bulunan illerde İçişleri Bakanlığıca doğrudan ödenir.
Hizmete bağdaşır ücret ve masraflar belgeleri ibraz edilmesini takiben muhtarlara her ay ödenekleri ile birlikte ödenir.
Hizmetle bağdaşır ücret ve masraflar İçişleri Bakanlığınca tespit edilir.”
9. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: Köy ve mahalle muhtarlarının hizmetle bağdaşır masrafları devlet tarafından ödeniyor. Örneğin kira, elektrik ve su gibi…
MADDE 10- 4541 Sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir:
“EK MADDE 1- Köy ve mahalle muhtarlıklarının hizmet binası olmadığı hallerde il özel idaresince muhtarlık hizmet binası yapılır. Bina muhtarlıkların taşınmazları üzerine kaydedilir. Taşınmazlar için İçişleri Bakanlığı’nın bütçesine konulur.”
10. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME: Büyükşehir belediyesi olan yerlerin dışında kalan illerde Köy ve mahalle muhtarlıklarına bina tahsisi yapılıp bu taşınmazlar muhtarlık taşınmazı olarak kaydediliyor.
MADDE 11- 6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununun Geçici 1’inci maddesi beşinci fıkrasında “ve köy tüzel kişiliklerine” ibaresi kanun metninden çıkarılmıştır.
Büyükşehir belediyesi olan yerlerin dışında kalan illerde Köy ve mahalle muhtarlıklarına bina tahsisi yapılıp bu taşınmazlar muhtarlık taşınmazı olarak kaydediliyor.
11. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME 6360 Sayılı Büyükşehir Belediyesi kanunundan “köy tüzel kişiliklerine” ibaresi çıkarılarak köylerden alınan muhtarlık binalarının geri verilmesinin önü açılıyor.12. Madde ile bağlantılı…
MADDE 12- 6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir:
“EK MADDE 1- Bu kanun ile tüzel kişiliği kaldırılan köylerin ilgili kurumlara devredilen muhtarlık binaları muhtarlık hizmet binası olarak muhtarlıklara tahsis edilir ve muhtarlıkların demirbaşı sayılır.
Bu statüde yer alıp muhtarlık binası olmayan muhtarlıkların binaları Büyükşehir Belediyeleri tarafından yaptırılır. Taşınmaz, muhtarlık demirbaşı sayılır.
İçişleri Bakanlığı bu maddenin hükümleri ile ilgili yönetmelik değişiklikleri yapmakla yetkilidir.” 
12. MADDE İLE YAPILAN DÜZENLEME 6360 Sayılı Büyükşehir Belediyesi kanunuyla köy muhtarlıklarından alınan muhtarlık binaları geri veriliyor veya muhtarlık binası yaptırılıyor.
MADDE 13- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 14- Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
NOT: Bu teklif kanunlaşırsa, eşi ev hanımı olan ve okuyan 1 çocuk sahibi köy veya mahalle muhtarının eline ayda yaklaşık olarak 1.581 TL geçecek.