Haccın farz kılındığı ayeti kerime; ''Onda apaçık deliller, Makam-ı İbrahim vardır. Oraya kim girerse, güven içinde olur. Yolculuğuna gücü yetenlerin (yol bulabilenlerin) haccetmesi, Allah'ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. 1
İnsanlık Rabbisiyle bozulan sözleşmesini yenilemesi için hacca davet ediliyor. Hac eve dönüştür. Onun için hac gurbet değildir. Hac sıladır. Hacı, Kâbe’den ayrılırken çocuğun annesinden ayrıldığı gibi mahzun olarak geri döner. Bu işi kavrayanlar için böyledir. Yüreğinize yapışır.

''Şüphesiz Safa ile Merve, Allah'ın (dininin) nişanelerindendir. Onun için her kim hac ve umre niyetiyle Kâbe'yi ziyaret eder ve onları da tavaf ederse, bunda bir günah yoktur.  Her kim de gönlünden koparak bir hayır işlerse, şüphesiz Allah onu bilir, karşılığını verir.
2 Hac hakkında min şeâirillâh kullanılır.

Bu ibare sadece hac için kullanılır, diğer ibadetler hakkında kullanılmaz. min şeâirillâh Allah'ın (dininin) nişanelerindendir. Niye? Çünkü hac, diğer ibadetlerden farklı olarak bir semboller bütünüdür. Burada denmek istenen şudur. Gösterilmek istenen sembolün kendisinde değil, sembolün sembolize ettiği hakikattedir. Yani sembol parmaktır.Parmak ayı gösterirken,parmağa değil aya bakmak gerekir.O zaman hacca ve umreye gidenin sorması gereken sual şu olmalıdır.Hac bir semboldür.Hac neyi sembolize etmektedir?İhram bir semboldür.Neyi sembolize eder?Telbiye bir semboldür.Neyi sembolize eder?Kabe,Kabe'nin etrafında tavaf bir semboldür.Neyi sembolize eder?Hacer’ul Esved bir semboldür.Neyi sembolize ediyor?Safa Merve arasında sa’y bir semboldür.Neyi sembolize eder?Arafat,Müzdelife (meşar) bir semboldür.Neyi sembolize ederler?Mina (cemerat) bir semboldür.Neyi sembolize ederler?Kurban bir semboldür.Neyi sembolize ediyor?Bunları sormamak deve hacı olur mu? Sorusunu sormakla aynı şey gibi olur. Eskiden hacca deve ile gidilirdi. Deve ile Arafat’a çıkaralar yine deve ile Müzdelife’ye inerlerdi.Hasta olanlar için deve ile tavaf ve sa’ye de fetva verildiği dönemler olmuş.Şimdi deve hacı oldu mu?

Burada fark ne? Şuur farkı. İbadeti ibadet eden şey şuurdur. Niyet şuurdur.Niyet,kişinin yüreğinden ve aklındadır.Dille söylemek sadece içinizde ne yaptığınızın şuurunda mısınız onu test için yapılır.Niyette farz olan ,kişinin kendisini ne yaptığını bilmesidir. 

İbadetler Allah-u Tealaya gönderilmiş mektuplara benzer. Zarfı vardır mazrufu vardır.Eğer içinde mektubu yok da zarfını gönderiyorsak Hz. Allah’a,bir gün gelecek o zarflar açılacak kulum nerede bunun içi?Kul Ya Rabbi!Ben sana filanca yılın haccını gönderdim,umremi gönderdim burada olması lazım.Sen unutmazsın Ya Rabbi.Mevlamız zarfın burada ama içi yok.Bunun içi nerede?Hiçbir şey gelmemiş.Ey kulum sen niye boş zarf gönderdin ,bunun mazrufu nerde?Sen ceset yollamışsın.Haccığın,umrenin ruhu nerede kulum?İbadetlerin bir cesedi ve birde ruhu olur.Onun için ibadet iki kısma ayrılır.Ölü ibadet diri ibadet.Ölü ibadet,görünüşte diri ibadete çok benziyor ama hayat yok.Bu ibadette hayat yok ki sahibine hayat versin.Oysa ki ibadet sadece hayatı olan değil,hayat verendir.Sadece diri olan değil diriltendir.İbadet sahibini de diriltir.Namaz için  Egımis salâte namazı kıl 3 emri namazı ayağa kaldır,namazı öldürme demektir.edâus salâte namazı zayi eden 4 Namazı kılmadılar değil,namazı kıldılar ama ruhunu zayi ettiler.Biz bir yakınımız vefat ettiğinde ‘’onu kaybettik’’ deriz.Namazı kılmak ama namazı kaybetmek.Hacca gitmek ama haccı kaybetmek.Yani dinsel turizm haline dönüştürmek hac yapmak ama hac ibadetini kaybetmek.Hac ile dinsel turizmin arasındaki farkı fark etmek lazım.Öyle insanlar hacda şahit olursunuz ki Kabe için,babayı döndük geldik diyor.Kabe’yi meğer türbe zannediyormuş.Kabinin avlusunda şurada bir cami bulsak ta namaz kılsak diyene şahit olduk.A grubu bir şirket sahibinin şöyle dediğini duydum ve kulaklarıma kadar kızardım.Ben yirmi seneden buyan hacı ve umreci getiririm.’’Kabe için’’ ben orayı hiç merak etmedim.

Bu manada haccı nasıl diriltmeliyiz. Haccı nasıl ayağa kaldırmalıyız? Semboller nasıl sembolize ettiği hakikatlere nasıl kavuşur? Bunun üzerinde durmamız gerekiyor. O zaman hac nedir?

Eğer hakikatleri yoksa semboller hiçbir şey ifade etmezler. Peygamber Efendimiz (s.a.v ) hac hakkında ne kadar hadisi şerifi var ise Mebrûr (kabul olunan) haccın karşılığı, ancak cennettir (cennetten başka bir şey değildir).5 ‘’Haccı Mebrur’’ kabul olunmuş hac olarak anlatıyor. Kayıtlı. Haccın ödülü demiyor, kabul edilmiş haccın ödülü cennettir buyuruyor. Makbul, namaz için, oruç için, zekât için, sadaka için kullanılıyor. Amma hac için ise sadece mebrur kullanılıyor. Arasındaki fark şudur. Mebrur hac, iyilerin haccı demektir. İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı taraflarına çevirmeniz(den ibaret) değildir.6 Birr.Dindarlık gösterisi değildir.Birr,insanın özünden gelen ve tüm yüreklerin onayladığı iyilik duygusudur.

Hac, önce terk etmeyi öğretir. Terk etmeği öğrenmeyen kavuşamaz. Bu hayatın tabiatıdır. Hayatın sünnetidir. Terk etmeden kavuşayım diyenler hayatın sünnetine karşı kürek çekmiş olurlar.

Hac ölüm ant ıramanıdır. Her an ölüyoruz. Hac ile ölüm arasında ciddi bir bağlantı vardır. Hac mahşerin provasıdır. Hac sadece ölümün değil ölümden sonrasının yani Hac, dünyada ahireti prova etmektir. Hac ölümden sonra yaşanacakları dünyada prova etmenin adıdır. Hac mahşerin provasıdır. Sırtınıza kefen giyer öyle gidersinizi oraya. İhram, kefeni temsil eder.

Önce terk edersiniz. Neyi? Sevdiğiniz ailenizi, evinizi, eşinizi, dostunuzu. O siz gidince batacağınızı zannettiğiniz işinizi. Biz kendimizi dünyalara rahmet zannederiz ya. Biz dünyanın altından çekilince dünya yıkılacak zannederiz ya. Biz işi terk edince iş batacak zannederiz ya. Biz evi terk edince çocuklar aç kalacak zannederiz ya. Bütün mezarlıklar vazgeçilemez olduğunu zanneden adamlarla tıka basa doludur. İşte hac hep bunların zan olduğunu bize öğretir. Allah için vazgeçilmez kul yoktur. Ama kul için Allah vazgeçilmezdir. İşte bu manada Allah’ın hoşgörüsüne hayran olmamak mümkin değil. Çünkü Allah bizden vazgeçmemiştir. İnsanın Ya Rabbi nasıl sabrediyorsun diyesi geliyor insanın?

Önce terk etmeyi öğreniyoruz. Kimi kime terk etmeyi? Yola terk etmiyoruz. Sokağa terk etmiyoruz.Çöpe atmıyoruz.Hac,bize Allah’a bırakmayı öğretir.Ismarlamayı öğretir.Allah’a ısmarladık sözü hac da tam manasını bulmuş olur.Allah’a ısmarlarsınız. Ailenizi, işinizi, sevdiklerinizi, alışkanlıklarınızı önce Allah’a ısmarlamayı öğrenirsiniz.

Hac, tüm dünyalığın bir sepeti geçmesin mesajıdır. Sırtına götüreceğin kadar yüklen.Götüreceğin kadar taşı.Taşıyacağın kadar sırtına yük al.Hac aslında insanın şu darı dünyada müebbet yolcu olduğunu insana hatırlatmak için vardır.Ey insan unutma!Sen müebbet muhacirsin.Sen yolcusun, yolsun,menzilsin.Sen sende yürüyüp sana ulaşacaksın.  Çünkü biz, ona şah damarından daha yakınız.7 Ey İnsan! Eğer sen sende yürür sana ulaşırsan bana ulaşırsın. Ben sana şah damarından yakınım. Bana ulaşman için önce şah damarına ulaşman gerekir.

Mikat,üç manayı da içinde barındırır.Gelen vakit,kastedilen  zaman,kast etmek.Yani kastedilen zamanda,kastedilmiş mekanda artık sınırdasın.Dur.Elini kolunu sallayarak geçemezsin.Yani ölmeden dünyanı değiştireceksin.Dur geçemezsin.Bu sınırlar çizilmiştir.Sınırlar simetrik değil asimetriktir.Bu sınırların tespiti Cebrail a.s rehberliğinde Peygamber Efendimize bildirilmiştir.Bu sınırların asimetrik oluşunun hakikatini ölünce öğreneceğiz.Ama bir tahminde bulunalım.Manevi çekim alanı.Manevi cazibe alanı.Yani manevi kapsama alanı.Şimdi bunu cep telefonu olanlar bu işi daha kavrayabilir.Mikat sınırı,kulun Allah’ın kapsamı alanına girmesidir.Artık kameranın çekim alanındasın.Hem şahit oldun hem de şahit olunansın.Artık dünyanı değiştirmelisin.Çünkü boyut değiştirdin. 

Hac mahşerin provasıdır.Önce ihram gerekiyor.Yine terk edeceksin.Bu terk edişte aile,eş dost,iş,kasa yetmez.Cebindekileri de terk edeceksin.Üstündekileri terk edeceksin.Rütbeni terk edeceksin.Sosyal statükonu gösteren cici kumaşlarını terk edeceksin.Neyin varsa hepsini terk edeceksin.Baş açık ayak yalın.Bu mahviyetin ifadesidir.

Hac ta terki terk ediyoruz.Ama ne alıyoruz.İki örtü parçası.Bu hususta Allah’ın muradı insanı insanlık paydasında eşitlemektir.Bu soyunmak değil insanlığa avdettir.Yani insanlığı giyinmektir.Ademiyeti giyinmektir.Ademiyete rucu’dur.

Hac bir tür anne karnına dönüştür. Yeryüzünün anne rahmi göbeğidir. Oraya bağlıdır. Kâbe göbekse harem’de anne rahmidir. Mikat anne rahmidir. Anne rahmine giriyoruz. Aslında asla rucu ediyoruz. Allah Rasulü “İnne'r-Rahme şecnetun mine'r-Rahman: Anne rahmi Rahman'dan bir daldır” buyurmuştur.

İhramlarımızı giydik. Kadınlar ise tesettürleri içinde ihrama girerler. Bizim tavsiyemiz ihramı çağrıştıran bir renk, ihramı çağrıştıran bir sadelikle giyinmeliler. Çünkü kadına siyah kefen giydirilmiyor. Unutmayalım kadınında mahşeridir hac. Kadında mahşerin provasını yaşasın. Bunda bağlayıcılık yok. Bu bir şuur farkı.
Mahşere yürüyorsun. Terk etmek daha devam ediyor. Terk ettiğini ilan etmek için diline lahuti ilahi slogan alıyorsun. Telbiye Duası, "Lebbeyk Allahumme lebbeyk lebbeyke la şerike leke lebbeyk innel'hamde ve'n ni'mete leke ve'l mülk la şerike lek."Allahım! Ben senin emrine boyun eğerim ve hazırım. Senin ortağın yoktur. Senin davetine ihlâsla uyarım. Şüphe yok ki hamd da nimet de sana aittir. Mülk de senindir. Senin hiç bir ortağın yoktur.

Bu telbiye Hz. Adem’e kadar gider.Biz bir koraya katılıyoruz ki bütün peygamberler içinde mevcut.Müşrikler bunu çarpıtmışlar.Hz. İbrahim’den aldıkları bir şey aslında.Allah Resulu (s.a.v ayıklıyor bunu.Sen telbiye söylemekle ey garip mü’min!Sen Peygamberan hazeratının korosuna iştirak etmiş oluyorsun.Bir orduya karışıyorsun ordunun tüm komutanları peygamber.Sende başlıyorsun o lahuti sloganı atmaya.Ne söylemişlerse sende onu söylüyorsun.Sen sıradan bir adamsın.Sen söyleyemezsin benim söylediğimi demiyorlar.Sende söyleyebilirsin.İnsanlık tarihinde sürekliliğin de böyle bir ihtişamı görebilirmisiniz?Yok böyle bir şey.Allah’ın sürece müdahil oluşunun en büyük göstergesi burada açık bir biçimde belli oluyor.Bayırı çıkarken bayırdan inerken,köşeyi dönerken,bir toplulukla karşılaştığında,birbirinize selamınız telbiyeniz oluyor.O ne?Ben mahşerin provasındayım.Ben mahşeri yaşıyorum.Sende mahşerdesin bende.İşte buna tevhid diyoruz.Ona dönüyoruz.

Telbiye bir tür kâinatı şahit tutmak. Çünkü eşyanın’da kulağı var. Dağları, taşları şahit kılmak. Aslında telbiyeyi kendine söylüyorsun. Aslında bir tür kâinata mensup olmak. Kâinatın şarkısını söylemek. Bu manada hac, kâinata mensup olduğunu beyan etmektir. Kozmik tavafa katılmaktır.

 Hac (ayları), bilinen aylardır.  Kim o aylarda hacca başlarsa, artık ona hacda cinsel ilişki, günaha sapmak, kavga etmek yoktur. Siz ne hayır yaparsanız, Allah onu bilir. (Ahiret için) azık toplayın. Kuşkusuz, azığın en hayırlısı takva (Allah'a karşı gelmekten sakınma)dır. Ey akıl sahipleri, bana karşı gelmekten sakının.8 Bu bilinen aylar aslında haram aylardır.Şevval,Zilka’de,Zilhıcce aylarıdır.Neden bu aylardadır?

1-
Bu  aylarda savaşın kesilip huccacın mahremiyetine hürmet etmesi için öteden beri konulmuş gelenektir.Hz. İbrahim’den beri gelen bu köklü geleneğe müşrikler bile uyuyor,uymayanlar kınanıyor,onlar bile ancak o zaman nefes alabiliyorlardı.

2-
Müşrikler  ‘’nesi’’ yani aylarda oynama yapıyorlardı. Zamanı oynatıyorlardı ki hac serin günlere dek gelsin, yazın sıcaklarına dek gelmesin. Onun için üç yılda bir dokuz yılda bir zamanı geriye atıyorlardı. Allah’ın yarattığı zaman üzerinde fiili spekülasyon yapıyorlardı.

3-
Elhaccu eşhurum mağlûmât, Hac (ayları), bilinen aylardır.Çerçevesinde haram aylar, şevval,zilka'de,zilhıcce .Onu tek başına alırda  fî eyyâmim mağlûmâtin belli günlerde 9 gözden kaçırırsan yanlış olur.Bunu bütün düşünmek zorundayız.

4-
Hac kendi mevsimi içinde yapılan bir ibadettir. Sadece Zilhıcce ayı 8, 9,10,11,12,13. günü olan bir şey değildir. Haccı kırana niyet eden biri mikat sınırında giydiği ihramıyla beraber hacılığa yola çıkmış sayılır.Yani yolda hacca dahildir.Hac bir mekteptir,yolda bu mektebin asli bir sınıfıdır.Bu okul evden çıkınca başlar ömrün sonuna kadar devem eder.Aslında biz hac esnasında ders çalışmaktayız.Bu ders hayat dersidir. Arapların güzel bir söylemi vardır: ‘’Evvel refîk bâde'l-tarîk” -Önce yol arkadaşı, sonra yol. Onun için yol arkadaşların sınıf arkadaşlarındır. Ve Allah seni hac yolunda yoğunlaştırılmış bir eğitim sürecine tabi tutar.
5-Siz tek başınıza bir Arafat çıkın bakalım, hiç o haccın hazzını alıyor musunuz? Arafat’a tek başınıza çıkarsanız turist olursunuz. Hac mahşerde yaşanır. Mahşerse mahşerdir. Dolayısıyla siz haccı üç aya yaymaya çalışırsanız haccı öldürürsünüz.Hac biter. Hac mekânla sınırlı bir hadise değildir. İnsanla ve zamanla da sınırlıdır. Yani göklerin kapısı bir anda açılıyor ve kapanıyor.Adeta manyetik bir alan oluşturuluyor. "Hac Arafat’tır’’ budur işte. Orada herkes olacak. Orada olamayanın haccı yok.’’Hünalike’’ o anda orada ve hep beraber bir bütün halinde olmak. Allah’ın kapısına geliyorsun.

Arafat marifet diyarıdır. Marifete ermek için Arafat’a çıkmak gerekir. Sözlü geleneğimizde Hz. Âdem ile Hz. Havva’nın buluştukları yerdir. Âdem ile Havva’nın buluşması aslında insanın sılasına dönmesidir. İnsanın baba ocağına ana kucağına dönüşüdür. İnsan insan kardeşleriyle ata ocağında yâd etmesidir. İnsanlık destanın yad edilmesidir. Bir tür insanlık destanını yad etmektir.Hz. Adem ile Hz. Havva’yı sembol olarak kabul edersek hacı kendisini Hz. Adem’in yerine koysun,Havvalarını da neyi çok seviyorlar ise o olsun ve kendileriyle buluşsunlar. Nefis kelimesi ha zamiriyle işaret edilir dişildir. Nefis Havvası ile orada buluşup Allah’a tövbe edip tekrar nefsi tezkiyeye ersinler.   (Allah, şöyle der:) - Ey mutmain (tatmin bulmuş) nefis,  "Sen O'ndan razı, O da senden razı olarak Rabbine dön!""(İyi) kullarımın arasına gir." "Cennetime gir."10

Arafat da Allah ile tatmin olanlar daha aşağısı ile tatmin olmayacaklarını anlarlar. Arafat marifet diyarıdır. Arafat dua makamıdır. Arafat’ın her yerinde dua edilir. Fakat Arafat ta siz dua etmeseniz de melekler size dua eder. Arafat ta çok özel bir alıcı ile dualarınız çıkar. Arafat dua borsasının kurulduğu yerdir.Bir mal en iyi fiyatını nerde bulur?Borsasında bulur.Petrol borsası,altın borsası gibi.Bir birim duaya en yüksek ödülün verildiği yer Arafat’tır.Duanızı,kulluğunuzu Allah’a ulaştırabilecek olduğunuz en iyi pazar tabiri caiz ise orası.Arafat’ta tek bir nefes boş geçirilmemelidir.Arafat’ta şuurunda olabileceğimiz en büyük şey marifete ermektir.

Haccın iftitah tekbiri ihram, iftitah tekbirinde dünya ve ahireti nasıl elimizin üzerine koyup Allah-u Ekber diyerek arkamıza atıyorsak, ihramla da dünya ve ahireti arakamıza atmış oluyoruz. İşte haccımızın secdesi ise Arafat’tır.

Arafat’ın Arafat olabilmesi için Zilhiccenin 9. gününün bir miktarını orada geçirmek mecburiyetindeyiz. Niye? Çünkü gecenin bir miktarını da Müzdelife’de gecenin zülüflerinde geçireceğiz de ondan. Yani ikisi birleşince bir ömrün hem dünyasını hem  ahiretini Allah’a şahit kılmış olacağız. Bir ömrün bu hayat gündüzüne yani, kabir gecesine benzer. Mahşere geldiğimizde hayat ve ölümü şahit kıldım ya Rabbi demek için.Arafat hayata,müzdelife ise ölüme benzer.Onun için müzdelife’de yatarız.Arafat’ta vakfeye dururuz.Müzdelife gecenin zülüflerine yüreğinizi salmaktır.Geceyi şahit kılmaktır.Müzdelifenin Kur’an-ı Kerimdeki ismi meş’aril haramdır.Arafat marifete erdirir.Meş’aril haram şuura erdirir.Meş’ar şuur diyardır.Hacı hacı olabilmesi için önce marifete  sonrada şuura ermelidir.Önce arif olmalı sonra şuura ermelidir.Arafat’ta gündüzü ,meş’arde de geceyi imanımıza şahit kılarız.Bir ömür aslında bir gündür.Bir ömür bir günün içine sığıyor.İnsanlığın bir tarihi bir ömre,bir ömrün tarihide bir gün ve bir geceye sığıyor.Ortada bir tevhidi temsil eden beytullah (kabe) var.

Biz Adem olmaya yani adam olmaya gidiyoruz.Aslında cennetten sürgün Adem’in cennete geri dönüş müjdesi almaya gidiyoruz.Onun için hacılar Arafat’ta ağlıyorlar.Eğer Arafat’a varıp ağlamayan varsa mührü bozulmadan gidip geliyor demektir.İnsanın sembolik atasının acısını bir bir hacı yaşıyor orada.Biz Adem oğluyuz.Biz Ademiz.Özümüzle yüzleşiyoruz.Cennetten sürgün olduğumuzu hatırlıyoruz orada.Zihnen hatırlamasak da derin şuurumuz hatırlıyor.Hayat boyu dökülmeyen yaşlar orada dökülüyor.İşte derin şuur orada uyanıyor.Aslında bir tür kaybettiğini  yani yitik cennetini hatırlıyor.Ve yitik cennetine kavuşmak için Hz. Adem gibi göz yaşı döküyor.

Arafat’ta marifete müzdelife de şuura dönüşmezse hacı hacı olmuyor o zaman acı oluyor.Arafat ve müzdelife’de işte herkesin kendi mahşerini yaşıyor.İşte bunun farkına varıyorsunuz.Müzdelife’de kalabalığın içinde işte yalnızlık ne imiş onu görüyorsunuz.

Artık mina’ya iniyoruz.Zilhicce’nin 10. günün  yani bayram gününün sabahındayız. Büyük mücadele var.Cemerat da şeytan taşlanacak.İmam-ı Gazali ‘’Haccın en büyük imtihanı şeytan taşlamaktır.Nefise bunu izah edemezsiniz.İşte buda bunun teşri kılınmıştır.Orada şeytanmı var?Eğer Allah (c.c)’ü böyle demişse bunu taşlayacaksın.Neyi taşlıyorsun?Senin yaptığın çocuk oyuncağı.Dışarıdan bir bak gülünç olursun.Çocuklar gibisin diyecektir sana. Zaten mesele de budur’’ diyor. Bunu yenebilmek,buna rağmen seni oraya götürmektir.Buna rağmen çocukluksa çocukluk,böyleyse böyle,atacaksın.Şeytan taşlamak semboldür ve sembolün zirvesidir.Sütundur karşında olan.Yoldan toplamıştı.Üç yedi ,21 pare top atışı yapacaksın.İlk gün yedi.Yedi sembolik olarak,sonsuzluğu ifade eder. Tavaf yedi.Sonsuzca kozmik korodaki ilahiye katılacaksın.Sesin rabbine andolsun ki sesler yedidir.’’ Do Re Mi Fa Sol La Si’’ Neden yedidir? Aslında ses sonsuzdur. Asıl olan rakama kilitlenmek değil, rakamın işaret ettiği yere gitmektir. O, yedi göğü tabaka tabaka yaratandır.(11)

Şeytanla ateşkes yok ey kul. Yedi sonsuzu ifade eder. Şeytanla son nefesine kadar savaşın devam edecektir. Sünnete uygun olarak şeytan taşlanacak ise taşlama günlerinin tamamının taş sayısı yetmiştir. Yetmişte kesretten kinayedir. Kendinize bir sistem kurabilirsiniz.Allah indinde razı görülmeyen yedi huy tespit edilip,onları hedefe koyup  her huya bir taş atılabilir.Ya Rabbi!Senin razı olmadığın ve benimde sevmediğim şu huyum var.Bu taşı o huyuma atıyorum.Elimde olsa idi şu yedi hususta değiştirirdim.Onları hedef al.Aslında onları taşlıyor insan.Asıl atılan taş o’dur.Sevmediğin huyundur.Al şeytan bu senindir.Senin olsun demektir.Bu huyumla buraya geldim ama bununla dönmeyeceğim.Buraya ameliyat olmaya geldim.Tıkanmış damarlarımı açtırmaya geldim.Buraya damarlarımdan gürül gürül iman kanı aksın,her tarafıma hayat taşısın diye geldim.Temizlenmeye geldim demektir.Artık Allah’a kurban etmenin arifesindeyiz.Şeytanı taşlamadan kurbanı kabul ettiremezsiniz.Çünkü kurbiyyet için şeytanı aranızdan çekmeniz gerekir.Allah’a giden yolda mutlaka önünüze şeytan çıkar.Allah yolunda şeytanı taşlayamayan kurbiyyete ulaşamaz.İşte şeytan taşlamadaki sembolizmi budur.
Sözlü geleneğimizde bize anlatılan Hz İbrahim (a.s) oğlu Hz. İsmail’i kurban etmek için Mina’ya doğru yürümüştür. Anne Hz. Hac er’e şeytan gelmiş, haberin var mı demiş?
Hz. Hacer: Neden?
Şeytan: Hz. İbrahim oğlunu kesmeye götürüyor demiş.

Hz. Hacer: Hiçbir baba oğlunu kesmeye götürür mü hiç. Allah emretmiştir demiş? Allah emretti ise sana bana ne oluyor demiş?

Kurban, haccın bir parçası olarak dışarıda her kurban kesen mümin aslında hacıların kurbanına bir tür imtisalen keser. Aslında teşri kılınması itibari ile kurban ibadeti, hacca ilişkin bir ibadettir. Fakat hacca gidemeyenler yerimizden hacca kurban göndermiş gibi oluruz. Yani kurban keserek biz hacılara katılırız. Biz kurbanlarımızı hacıların kurbanların arkasına koyarız. Benim hacca gitmeye imkânım olmadı, gidemedim. Hacca gidemeyenin haccın ayağına gelmesidir kurban.Fesalli lirabbike venhar. O hâlde, Rabbin için namaz kıl, kurban kes. (12) Bu ayetin müstakil bir kurban emri olmadığını hepimiz biliyoruz. Onun için yoksa kurban ittifakla farz olurdu. Bu ayeti kerimede namaz ve kurbanın sırf Allah’a has kılınması talimatıdır. İhtisas emridir.İhlas emridir.Tevhit emridir.Yani,buradaki ‘’lam’’ dır işin sırrı.Yok o müstakillen namazı ve kurbanı emreden bir ayet değildir kevser süresinde.

Tavaf, haccın rüknüdür.O olmazsa hac olmaz.Tavaf nedir?Tavaf kozmik ilahiye karışmaktır.Kainatta tavaf etmeyen hiçbir şey yoktur.Atomlardan müteşekkilse bir şey  o şey tavaf ediyor demektir. Elektron atomun çekirdeği etrafında notron ve proton tavaf ediyor. Biz bu tavafın karşısında kumaşı biçebiliyoruz. Bu tavaf karşısında biz taşı bina yapabiliyoruz. Bu tavaf sayesinde biz gözlüğü gözümüze takabiliyoruz. Bu tavaf sayesinde biz kaşık ile çorbayı ağzımıza götürebiliyoruz. Bu tavafın çökmesi haline füzyon deniyor. Füzyon olduğu zaman eşyayı kullanamıyoruz. Çünkü bir kahve kaşığı toprak kırk bin ton geliyor. Yapısı değişiyor. O, geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı sizin hizmetinize verdi. Bütün yıldızlar da O'nun emri ile sizin hizmetinize verilmiştir. Şüphesiz bunlarda aklını kullanan bir millet için ibretler vardır. (13 )İşte yeryüzü ve gökyüzü ,güneş ve ay insanın emrine musahhar kılınmış oluyor.Onun için yeryüzü melekleri tavaf ettiği için sana secde ediyor. O tavaf bittimi sen onu kullanamıyorsun.Kalp Kabe kan hacıdır.Kan hacısı kalp Ka’besini tavaf etmediği zaman biz buna ölüm diyoruz.İnsandaki tavaf durunca insan ölüyor.Ay hacısı dünya kabesini tavaf ediyor.Dünya hacısı güneş kabesini tavaf ediyor.Güneş hacısı galaksinin bilmediğimiz bir merkezini tavaf ediyor.Galakside tavaf halinde ,o bile kimbilir nereyi tavaf ediyor.Ya kainat neyi tavaf ediyor?Bir olanı.Tavaf etmeyen bir varlık ve nesne  yok.Sadece alemi nasuh değil,sadece alemi mülk değil,alemi melekut te tavaf halinde.Orada da tavaf var.O zaman tavaf,kainatın kozmik  korosuna karışmaktır.Koroya bende karıştım ya Rabbi demektir.Kozmik koroda çatlak ses çıkarmayacağım ya Rabbi demektir.Bu kararlılığın ifadesidir.Bu kürede bitkiler tavaf eder gibi sararlar.Güney yarım kürede böyle olduğu gibi kuzey yarım küredede aynıdır.

Tavaf halindeyiz.Vücudumuzun tüm hücrelerini tavaf esnasında tasdik etmeğe gidiyoruz hacca.Ya Rabbi!Benim varlığım tavaf halinde imiş.Bunu fark ettim.Arafatta marifete ererek,meş’arde şuura ererek şimdi huzuruna geldim.Ben şuursuz varlıkların tavafına şuurlu varlık olarak katıldım.Bi şuur varlıkların tavafına zi şuur varlık olarak katılıyorum.

Hacer’ul esvedi tavafta istilam edersiniz.Hacer’ul esvedi bir kamera olarak görebilirsiniz.Aslında kameraya el salladınız. Çünkü çekiyor.Şahit olacak.Kaydettiğini bir düşünebiliyor musunuz.Bir gün o kameranın sonsuz boyutlu,yüreğin kırkıncı odasını çeken kamera.Beni de çek diyorsunuz.Denizde bende varım.Ya Rabbi!Bir gün denizi muhatap aldığında ben damlayı da muhatap al.Bende karıştım.Bedenle atılmış bir imzadır tavaf, imanın altına.Orada misakı,ahdi yeniliyoruz.İşte anne karnına dönüş o.Onun için annesinden doğmuş gibi olmaktır hac.

Hac aslında nedir?
Hacca gitmek aslında yeniden başlamaktır, bitirmek değil.Hacca gitmek Allah’a söz vermektir,Allah’tan söz almak değil.Hacca gitmek bir sorumluluktur,avantaj değil.Hacca gitmek bir tatbikattır,teşrifat ve tenzilat değil.
Haccın özeti nedir?
İhram, varlığa hürmet, hududa riayettir. İhramlı iken bir otu koparmıyorsun.Bir hayvanı öldürmüyorsun.Hiç kimseye zarar vermiyorsun.Hatta Allah sana normal zamanlarda haramları yasak etti,sen ihramlı iken mubahları bile yapmıyorsun.Artık ben haremim diyorsun.

Telbiye,ilahi davete icabettir.
Arafat,marifet
Meş’ar,şuur
Cemerat , (şeytan taşlama) mücahede ve cihattır.Hem nefisle,ayartıcı duygularla,benlikle,ego ile mücadele ve hem de dışındaki şeytansılarla cihattır.İnsanla İslam arasındaki engelleri ortadan kaldırma ameliyesidir.
Kurban, kurbiyyet ve teslimiyettir.
Tavaf, ubudiyet ve kâinata aidiyettir.
Say,hicret muhaceret ve gayrettir.Yani milyonlarca erkeği bir kadının ardına nasıl taktı rabbimiz.Hadi bakalım kadın ha… Köle ha..,Zenci ha....Bunu mu aşağılıyorsunuz?Onun için Yahudiler amca çocukları olduklarını bilmelerine rağmen bir köle kadından doğdu diye  İsmailileri aşağılarlar.Irkçılarlar.
Kısaca hac,Allah’ın  razı olduğu bir hayatın kodlarıdır.

Hac, zipli (sıkıştırılmış) bir dosyadır. Gidenler hayatın kodlarını almaya giderler. Allah Resulu (s.a.v) ömründe bir kez hac yapmıştı. Ve o haccıda ümmetine hayatın kodları olarak miras bırakmıştır. Yani, nasıl bir ömür yaşayacağımıza kodlardan örülü sıkıştırılmış bir dosyadır.
Biz hacca almak için gideriz. Getirmek için gideriz. Hac getirilecek bir şeydir. Gitmek getirmek için gelmektir.

Hac, sadece gidenlerin haccımı diye sormak lazımdır?
Maddi imkanı bulamayıp hacca gidemedi ama yüreği yandı.Kendi gidemedi ama yüreği gitti.Diğerinin de maddi imkanı var. Hem de Kabe’ye tepeden bakarak üç beş günde haccını yaptı.Kabe’yi bir defa,çarşıyı yedi defa tavaf etti. Ve mührü bozulmadan geldi.Gelince bir de oralar memleket mi? Yahu diye ağzından söylemesi uygun olmayacak sözler çıktı.Bu da adam.Bu zatı muhterem hacca gitti.Diğeri gidemedi.Bu kafadan kazanmışlar,o da kafadan kaybetmişler zümresine ilhak oldu öyle mi?Haşa siz Allah olsanız buna razı olurmusunuz?Sizin razı olmadığınıza Allah’ta razı olmuyor dostlar.İşte burada gidemeyenlerin haccından bahsediyoruz.Bazıları Kabe’ye gider Kabe ondan kaçar.Bazıları Kabe’ye gidemez Kabe o’na gelir.İşte burada sırrı yakalamak lazımdır.Bazen gidemeyenlerin haccı, gidenlerin haccından daha mebrur olabilir.

Giden herkese peşinen sevap garanti belgesi verilmiyor. Böyle bir söylem haccı öldüren bir söylemdir. Allah Resulu (s.a.v ) hacdan bahsederken hep ‘’mebrur’’ olmuş bir hac kaydı düşmeden hac hakkında hiçbir şey söylemiyor.

İyilerin haccı Min şeairillah sembollerin arkasındaki hakikate varabilenlerin haccıdır.

Bir haccın mebrur olduğu ne zaman anlaşılır?

Cevap: Ölünce anlaşılır.

Haccımız hayatımız,hayatımız haccımız olmak zorundadır.Allah Resulu (s.a.v )’in veda haccı hayatını ümmetine vasiyetidir.Bu yolla yaşadığı örnek hayatını kodlar ve semboller üzerinden ümmetine miras bırakmıştır.Razı olunmuş bir hayatı istiyorsanız işte size o hayatın kodlarını veda haccımla bıraktım.Bunlar Arafat’ta marifet şeklinde , Meş’ar da şuur şeklinde,Cemeratta cihat şeklinde,kurbanda kurbiyyet ve teslimiyet şeklinde,tavafta ubudiyet ve aidiyet şeklinde,sa’y da gayret ve hicret şeklinde tezahür ve tecelli etmiştir.Bunlar hayatınızın kodlarıdır.

Haccı gelmek için gelmeyin,getirmek için gelin.Hac getirmek için yapılan bir ziyarettir.Asıl hac,hacdan döndükten sonra başlar.

Allah ömrümüzü hac kılsın.Haccı ömrümüz kılsın.Rabbim gidenlere tekrar nasip etsin.Gitmeyenlere de böyle haclar nasip etsin.İnşaallah…. (amin)
1-Ali İmran Süresi 3/97
2-Bakara Süresi 2/158
3-İsra Süresi 17/78
4-Meryem Süresi 1/5
5-Buhârî; hadis no: 1773. Müslim; hadis no: 1349)
6-Bakara süresi 2/177
7-Kaf Süresi 50/16
8-Bakara Süresi 2/197
9-Hac Süresi 22/28
10-Fecr Süresi 89/27,28,29,30
11-Mülk Süresi 67/3
12-Kevser Süresi 108/2
13-Nahl Süresi 16/12