Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında, Türkiye’de yerleşik Rum-Ortodokslar ile Yunanistan’da yerleşik Türk-Müslümanların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesinin imzalanmasının 94. Yılı dolayısıyla düzenlenen programda bir araya gelen Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Kültür Araştırmaları ve Dayanışma Derneği üyeler ilk olarak Mübadelenin 94. Yıl dönümü anısına düzenlenen kahvaltıya katıldı.  

Sinop Yelken kulübünde düzenlenen etkinliğe Sinop Vali Yardımcısı İzzet Ercan, Sinop Belediye Başkanı Baki Ergül, Alaçam Belediye Başkanı Hadi Uyar, Alaçam eski Belediye Başkanı Şadi Uyar,  Alaçam Mübadele ve Balkan Türk Kültürünü Araştırma Derneği, Bafra Sürmeli Derneği, Samsun Mübadele ve Balkan Türk Kültürünü Araştırma Derneği, Samsun Sürmeli Derneği, Karadeniz Dernekler Federasyonu (KARDEF) yönetici ve üyeleri ile çok sayıda Sinoplu mübadil katıldı. Burada bir konuşma yapan Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Derneği Başkanı Kenan Aral, mübadeleye tabi tutulanların yüzlerce yıldır ekip biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları iş yerlerini, evlerini, ibadet ettikleri kutsal mekanlarını, sevdiklerinin mezarlarını geride bırakarak göçtüklerini söyledi.  

Düzenlenen yemeğin ardından mübadiller Sinop Belediye bandosunun çaldığı marşların eşliğinde Aşıklar Caddesi üzerinden yürüyerek Sinop İskele Meydanı Atatürk Anıtı önünde düzenlenecek programa katıldı. Saygı duruşu ve istiklal marşının okunması ile başlayan törende Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Derneği Başkanı Kenan Aral meydanda bulunan Atatürk Anıtına karanfil buketleri bıraktı. Ardından tüm katılımcılar ile birlikte küçük iskele önüne geçen Dernek Başkanı Kenan Aral burada Lozan Mübadele Vakfı tarafından hazırlanan ve Türkiye genelinde yaklaşık 40 ildeki Mübadele Derneklerince okunan 94. Yıl Ortak bildirimini paylaştı. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında imzalanan Mübadele Sözleşmesi sebebiyle ile yaklaşık 2 milyon insanın doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldığını belirten Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Derneği Başkanı Kenan Aral, bu göçte mübadillerin büyük zorluklarla karşılaştıklarını ifade etti.

Aral; “Bundan 94 yıl önce; 30 Ocak 1923 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında, Türkiye’de yerleşik Rum-Ortodokslar ile Yunanistan’da Yerleşik Türk-Müslümanların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi imzalandı. Yunanistan'ın Balkan Savaşına katıldığı tarih olan; 18 Ekim 1912 tarihinden itibaren yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşme ile yaklaşık 2 milyon insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı. Mübadeleye tabi tutulanlar; yüzlerce yıldır ekip-biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları işyerlerini, evlerini, ibadet ettikleri kutsal mekânlarını, sevdiklerinin mezarlarını geride bıraktılar. Limanlarda, tren istasyonlarında kurulan çadırlarda haftalarca, aylarca beklediler. Çoğu yolcu taşımaya elverişsiz olan gemilerle olmak üzere iki ülke arasında günler, haftalar süren yolcuklar yaptılar. Bu uzun ve zahmetli yolculuk sırasında yaşamını kaybeden yakınlarını denize verdiler. Yetersiz beslenmeden ve kötü fiziki koşullardan ötürü hastalanarak ölenler oldu. Aileler dağıldı. Yeni vatanlarında uzun süre uyum güçlüğü çektiler. Mübadillerin doğdukları toprakları ziyaret etmelerine uzun yıllar izin verilmedi.1. Kuşak mübadillerin hemen hemen tamamı memleket hasreti ile bu dünyadan sessizce göçüp gittiler. Son yıllarda giderek artan sayıda mübadil çocuğu ve torunu, bir vasiyeti yerine getirircesine aile büyüklerinin “memleket” dedikleri toprakları ziyaret etmek istiyor. Onların doğdukları kentleri, köyleri, mahalleleri, ibadet ettikleri kutsal mekânları görmek istiyor. Kendi özel tarihlerine ve kültürlerine ait izleri sürmek istiyor. Ancak; T.C vatandaşlarına vize uygulanması, vize alırken çekilen sıkıntılar düş kırıklığı yaratıyor” dedi. 

VİZE DUVARLARININ KALDIRILMASINI İSTİYORUZ
Açıklamasında AB yöneticilerinden, Yunanistan ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerinden iki halk arasına örülen vize duvarının kaldırılmasını istediklerini söyleyen Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Derneği Başkanı Kenan Aral, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan mübadil kökenlilerin de Yunanistan vatandaşı olan Rum Ortodoks mübadil kökenliler gibi aile büyüklerinin doğdukları toprakları vizesiz olarak ziyaret etmek istediklerinin altını çizdi. Aral; “Eğer Avrupa Birliği vize uygulamasını sürdürecekse, mübadillerin ata topraklarını özgürce ziyaret edebilmeleri için Türkiye ve Yunanistan ortak bir çözüm üretebilir diye düşünüyoruz. 1930 yılında iki ülke arasında imzalanan "İkamet, Ticaret ve Seyrisefain Anlaşması" benzeri ikili bir anlaşma yapılabilir. Mübadele Sözleşmesi nedeniyle yaşadıkları ülkeleri terk etmek zorunda kalan mübadillere, onların çocuklarına ve torunlarına vizesiz seyahat etme, oturma, yerleşme ve ticaret yapma hakkı verilebilir. Her iki ülkenin yöneticilerinden bu talebimizi dikkate almalarını rica ediyoruz. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Yunanistan Hükümeti'nden talebimiz daha var: Mübadillerin geride bıraktıkları cami, kilise, tekke, manastır, türbe, şehitlik, mezarlık gibi kutsal mekânların, hamam, bedesten, çeşme, ayazma gibi yapıların günümüze kadar ayakta kalmış olanlarının karşılıklı olarak restore edilmesini ve korunmasını talep ediyoruz. Türkiye'deki ve Yunanistan'daki yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının mimari mirasın korunması konusunda gösterdikleri çabaları takdirle karşılıyoruz. Merkezi yönetimlerin ve Avrupa Birliği'nin de her iki ülkedeki kültürel mirasın korunması için yerel yönetimlere maddi ve teknik destek vermelerini istiyoruz” diye konuştu. Okunan metnin ardından Sinop Mübadele ve Balkan Halkları Kültür Araştırmaları ve Dayanışma Derneği Başkanı Kenan Aral, mübadelenin 94.yıl anısına denize çelenk bıraktı. Daha sonra katılımcılar tarafından karanfiller topluca denize atıldı. Tören sonunda mübadiller Vardar Ovası isimli şarkıyı seslenirdi. 
Editör: Vitrin Haber